LEEUWARDEN – Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden heeft twee voormalige eigenaren van zorgboerderij Aurora Borealis in Wedde veroordeeld tot ieder vier jaar gevangenisstraf voor het gedurende een lange periode stelselmatig mishandelen en vernederen van bewoners. Het gaat om verdachten van 38 en 65 jaar oud.
De verdachten waren zowel leidinggevenden als zorgverleners op een zorgboerderij voor mensen met een verstandelijke beperking, vaak in combinatie met gedragsproblemen, psychiatrische aandoeningen en lichamelijke beperkingen.
Over een periode van meerdere jaren hebben zij diverse bewoners mishandeld en vernederd. Daarnaast hebben zij volgens het hof gedoogd en zelfs aangemoedigd dat collega’s zich eveneens schuldig maakten aan dergelijk gedrag.
Juridische beoordeling
Het gerechtshof heeft beoordeeld welke gedragingen juridisch bewezen konden worden en of sprake was van medeplegen. Daarbij moest ook worden vastgesteld of de mishandelingen met voorbedachte raad zijn gepleegd en of alle verweten gedragingen onder het juridische begrip mishandeling vallen.
Omdat veel bewoners niet in staat waren zich te uiten, was het niet altijd eenvoudig vast te stellen of zij pijn of letsel hadden ervaren. Het hof benadrukt dat ook sprake kan zijn van mishandeling wanneer een gedraging een hevige onlust veroorzakende gewaarwording aan het lichaam teweegbrengt, mits er een lichamelijk element aanwezig is. In de meeste gevallen achtte het hof dit bewezen.
Oordeel van het hof
Anders dan de rechtbank oordeelde het hof dat niet alle ten laste gelegde gedragingen bewezen konden worden en dat slechts bij een beperkt aantal mishandelingen sprake was van voorbedachte raad. Ook kon niet worden vastgesteld dat de mishandelingen bij een van de bewoners hebben geleid tot zwaar lichamelijk letsel.
Het hof concludeert echter dat het grootste deel van de gedragingen wél als mishandeling moet worden aangemerkt. De verdachten worden daarvoor volledig verantwoordelijk gehouden, ook wanneer zij de mishandelingen niet zelf uitvoerden. Volgens het hof waren zij de architecten van een bedrijfscultuur waarin straffen en vernederen structureel werd toegepast en doorgegeven aan andere medewerkers.
Straf en maatregelen
Voor de bewezen feiten acht het hof uitsluitend een lange onvoorwaardelijke gevangenisstraf passend. Jarenlang werden ernstig gehandicapte en kwetsbare bewoners systematisch mishandeld en vernederd, terwijl zij volledig afhankelijk waren van de zorg en zich niet konden verweren. Dat de feiten plaatsvonden in een beroepsmatige zorgsetting rekent het hof de verdachten zwaar aan.
Bij het bepalen van de straf is in beperkte mate rekening gehouden met de aanhoudende publiciteit rond de zaak, waarbij persoonsgegevens van de verdachten openbaar zijn gedeeld en waarbij sommigen het recht in eigen hand hebben genomen.
Naast de gevangenisstraffen hebben de verdachten een beroepsverbod opgelegd gekregen en zijn zij veroordeeld tot het betalen van schadevergoedingen aan een deel van de slachtoffers.
