DEN HAAG – In het eerste jaar dat de Europese emissiehandel (EU ETS) werd toegepast op de zeevaartsector, hebben scheepvaartmaatschappijen onder Nederlands toezicht opvallend goed gepresteerd. Maar liefst 93 procent van de Nederlandse maatschappijen voldeed volledig aan alle verplichtingen om voor hun CO₂-uitstoot emissierechten in te leveren.
Gemiddeld lag het nalevingspercentage in de Europese Unie op 87 procent, blijkt uit cijfers van het Europese register (peildatum 1 oktober 2025). In totaal rapporteerden alle onder het ETS vallende scheepvaartmaatschappijen gezamenlijk 92,4 miljoen ton CO₂-uitstoot over het jaar 2024. Van die uitstoot viel 7,4 miljoen ton onder Nederlands toezicht – goed voor circa acht procent van het Europese totaal.
Hoge naleving in eerste jaar
Het jaar 2024 markeerde het begin van deelname van de internationale scheepvaart aan het Europese emissiehandelssysteem. Ondanks de complexiteit van de invoering en de omvang van de verplichtingen, wist het merendeel van de maatschappijen tijdig de juiste hoeveelheid emissierechten af te dragen.
Op Europees niveau was 13 procent van de scheepvaartmaatschappijen (494 bedrijven) niet volledig compliant. De bevoegde autoriteiten zullen bij deze groep handhavend optreden om alsnog de vereiste emissierechten te laten inleveren.
“Dat een zo groot deel van de bedrijven in dit eerste jaar al aan alle verplichtingen heeft voldaan, laat zien dat het systeem uitvoerbaar is, ook voor een internationale sector als de zeevaart”, aldus het ministerie.
Stapsgewijze invoering
Omdat het systeem nieuw is voor de maritieme sector, wordt het geleidelijk ingevoerd. Over de uitstoot van 2024 moesten rederijen voor 40 procent emissierechten inleveren. Volgend jaar stijgt dat naar 70 procent, en in 2027 geldt voor het eerst een verplichting voor 100 procent van de uitstoot over 2026.
Het EU ETS is momenteel het belangrijkste beleidsinstrument dat de maritieme sector aanzet tot CO₂-reductie, nu het wereldwijde initiatief van de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) met een jaar is uitgesteld.
Nederland speelt grote rol
Nederland behoort tot de grootste toezichthouders binnen het Europese systeem. Onder Nederlands toezicht vallen 402 scheepvaartmaatschappijen, waarmee Nederland na Spanje (711), Duitsland (707) en Griekenland (705) de vierde plaats inneemt. Dat komt neer op circa 11 procent van alle maatschappijen die onder het EU ETS Zeevaart vallen.
Het gaat daarbij niet alleen om Europese rederijen, maar ook om internationale scheepvaartmaatschappijen die regelmatig Europese havens aandoen. Deze worden toegewezen aan een lidstaat op basis van onder andere frequentie van havenbezoeken.
Volgens het ministerie stond de sector voor forse uitdagingen: bedrijven moesten binnen korte tijd voldoen aan nieuwe verplichtingen binnen een Europees IT-systeem dat geen nationale aanpassingen toelaat. Toch zijn de vooruitzichten positief en wordt verwacht dat de naleving de komende jaren verder verbetert.
Uitbreiding in 2027
In 2027 wordt het ETS voor de zeevaart uitgebreid. Dan worden ook de broeikasgassen lachgas (N₂O) en methaan (CH₄) opgenomen, evenals grote offshore-schepen van meer dan 5.000 GT. Die categorie hoeft momenteel nog geen emissierechten in te leveren.
