DEN HAAG – De Hoge Raad heeft geoordeeld dat een contractuele opzegtermijn in een langdurige transportovereenkomst niet zomaar mag worden aangepast op basis van veranderde omstandigheden. In het cassatiegeding tussen een groot pakketvervoerder en twee regionale onderaannemers heeft de hoogste civiele rechter het oordeel van het gerechtshof vernietigd, dat eerder had bepaald dat de opzegtermijn van één maand moest worden verlengd tot drie maanden wegens redelijkheid en billijkheid.

De zaak draait om de beëindiging van langlopende contracten tussen een grote landelijke pakketdienstverlener en twee kleinere vervoerders die sinds 2008 en 2011 pakketvervoer verzorgden. In de contracten stond dat opzegging mogelijk was met een termijn van één maand. Toen de pakketdienstverlener in november 2018 van die mogelijkheid gebruikmaakte en de samenwerking per 1 januari 2019 beëindigde, claimden de twee vervoerders schade vanwege het plotselinge omzetverlies.

Gerechtshof stelde vervoerders in het gelijk

Het gerechtshof in ’s-Hertogenbosch gaf de vervoerders eerder gelijk en oordeelde dat de opzegtermijn van één maand niet voldeed, gezien de intensieve en langdurige samenwerking. Volgens het hof hadden de partijen destijds de contracten moeten aanpassen aan de gewijzigde praktijk. Het hof paste daarom de opzegtermijn achteraf aan naar respectievelijk twee en drie maanden en verwees de zaak naar een schadestaatprocedure voor de hoogte van de schadevergoeding.

Hoge Raad grijpt in

De Hoge Raad steekt daar nu een stokje voor. Volgens de hoogste rechter mag een overeengekomen opzegbepaling niet zomaar buiten toepassing worden gelaten, ook niet als de samenwerking in de loop der tijd intensiever is geworden. Als partijen een duidelijke regeling hebben afgesproken – in dit geval: schriftelijk opzeggen met één maand opzegtermijn – dan mag die alleen worden beperkt als die regeling naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is.

Dat oordeel had het hof niet gegeven. Het hof had de contractuele regeling buiten werking gesteld en vervangen door een langere termijn, wat volgens de Hoge Raad juridisch onjuist is. De zaak wordt daarom verwezen naar het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden voor een nieuw inhoudelijk oordeel.

Gevolgen voor transportsector

Deze uitspraak is van belang voor transportbedrijven en opdrachtgevers die langdurige samenwerkingen hebben gebaseerd op standaardcontracten. De Hoge Raad bevestigt dat contractuele opzegbepalingen in principe bindend zijn, ook bij duurovereenkomsten zoals bij pakket- of chartervervoer. Alleen in uitzonderlijke gevallen – bijvoorbeeld als de opzegging misbruik van recht oplevert – kan hiervan worden afgeweken.

De oorspronkelijke eis tot schadevergoeding blijft nog in behandeling, maar moet nu opnieuw worden beoordeeld door een ander gerechtshof.