DEN HAAG – Luchtvaart is een veilige vorm van transport en belangrijk voor de economie. Tegelijkertijd is het belastend voor de leefomgeving. Het is belangrijk dat wordt doorgewerkt aan een goede balans tussen (veilig) vliegen en een duurzame leefomgeving. Hiervoor is aangepaste regelgeving nodig waarmee het anticiperend handhaven kan worden beëindigd. De geluidshinder van omwonenden van luchthavens groeit. Onder meer de frequentie en het tijdstip van overvliegen zijn belangrijke factoren van hinder. Een tekort aan technisch personeel en onderdelen plus een toename in cyberdreigingen en ordeverstorende passagiers kunnen leiden tot een daling van het veiligheidsniveau. Deze kwetsbaarheden moeten worden aangepakt. Dit staat in de Staat van de luchtvaart 2025 van de luchtvaartautoriteit van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT-Luchtvaartautoriteit).
Met haar toezicht wil de ILT-Luchtvaartautoriteit bijdragen aan een nog veiligere luchtvaart en een verbetering van de leefomgeving. De Staat van de luchtvaart 2025 is vandaag door minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat aangeboden aan de Tweede Kamer.
Hinderreductie vraagt om méér dan stille vliegtuigen
De ILT-Luchtvaartautoriteit heeft meerdere keren gesignaleerd dat burgers met de huidige regelgeving lokaal onvoldoende worden beschermd tegen ernstige geluidshinder rondom Schiphol. Zo is de ILT-Luchtvaartautoriteit als gevolg van de aanwijzing van de minister beperkt in haar mogelijkheden om de geluidsregels te handhaven.
Hoewel de luchtvaartsector de huidige vloot versneld vernieuwt met stillere toestellen, neemt tegelijkertijd het aantal vliegbewegingen toe. Hiermee wordt het effect van een stillere vloot grotendeels tenietgedaan. Hier ligt dus een grote opgave voor de luchtvaartsector. Bovendien blijkt uit analyses door de ILT-Luchtvaartautoriteit dat niet alleen de decibellen van geluid, maar ook de frequentie en het tijdstip van de vluchten redenen zijn voor geluidshinder van omwonenden. Bij mogelijke maatregelen en ontwikkeling van regelgeving zijn dit volgens de ILT-Luchtvaartautoriteit aangrijpingspunten om de hinder te verminderen. Zo kan door het vaker toepassen van zogenaamde glijvluchtnaderingen de hinderbeleving afnemen.
Tekort aan personeel en materieel
In de vorige Staat van de luchtvaart constateerde de ILT-Luchtvaartautoriteit dat personeelstekorten breed spelen binnen de luchtvaart. Daarnaast geven meerdere luchtvaartbedrijven aan dat er in 2024 sprake was van tekorten aan gecertificeerde onderdelen. Een tekort aan gekwalificeerde technici leidt op zichzelf niet tot onveiligheid. Het kan er wel voor zorgen dat zij de invloed van hun eigen werkzaamheden op het geheel minder overzien. Uitstel van bepaalde werkzaamheden vanwege een onderdelentekort kan effect hebben op andere delen van het vliegtuig. De tekorten aan personeel en materialen kunnen elkaar versterken en ongemerkt het veiligheidsniveau laten afglijden (‘drift into failure’). Bij audits en inspecties hebben zowel de tekorten als de mogelijke gevolgen hiervan de voortdurende aandacht van de ILT-Luchtvaartautoriteit.
Meer cyberweerbaarheid nodig door geopolitieke ontwikkelingen
Ook in de luchtvaart is sprake van een toenemende digitalisering en afhankelijkheid van technologie. Dit laatste brengt belangrijke risico’s met zich mee, vooral op het gebied van cybersecurity. Onder andere door geopolitieke ontwikkelingen worden cyberdreigingen actueler, talrijker en geavanceerder.
Bij cyberdreigingen kan worden gedacht aan verstoring van de luchtvaart, aanvallen op luchthavens, GPS-jamming en -spoofing, datadiefstal, ransomware aanvallen en dreigingen van binnenuit. Een gecoördineerde cyberaanval kan verstrekkende gevolgen hebben voor de luchtvaartindustrie en de samenleving. Daarom is het cruciaal dat de sector verder investeert in beveiliging, samenwerking en het vergroten van bewustzijn en weerbaarheid.
Ordeverstorende passagiers
Het aantal mensen dat zich aan boord misdraagt en verbale of fysieke agressie vertoont, blijft stijgen. Ordeverstorend gedrag kan een bedreiging zijn voor de veiligheid en veroorzaakt soms vertraging of uitwijking van een vlucht. De ILT-Luchtvaartautoriteit pleit er onder andere voor dat luchtvaartmaatschappijen maatregelen nemen om ordeverstorend gedrag te voorkomen. Dit kan door het tegengaan van alcoholmisbruik en het gelijktrekken van het instapproces om ergernissen vóór het boarden te verminderen.
In 2024 bracht de ILT de eerste Staat van de luchtvaart uit. Nu, een jaar verder, laat de ILT-Luchtvaartautoriteit voor de tweede keer zien hoe het gaat met de veiligheid en de duurzaamheid op en rond Schiphol en andere luchthavens. De Staat van de luchtvaart geeft inzicht in huidige en toekomstige trends. Via de Staat wil de ILT-Luchtvaartautoriteit belanghebbenden handvatten bieden om hierover met elkaar in gesprek te gaan. En om in actie te komen om kwetsbare punten gezamenlijk aan te pakken.
