DEN HAAG – Werkgevers moeten meer dan nu zorgen voor een veilige werkomgeving voor arbeidsmigranten, bijvoorbeeld door ze veel vaker in vaste dienst te nemen. Zij kunnen dat niet overlaten aan uitzendbureaus of andere tussenpersonen. Vaste dienstverbanden dragen bij aan de werkgerelateerde veiligheid van arbeidsmigranten.
Dit blijkt uit het onderzoek ‘Veiligheid arbeidsmigranten, onderzoek naar de werkgerelateerde veiligheid van arbeidsmigranten in Nederland’ van de Onderzoeksraad voor Veiligheid.
Ruim 200.000 arbeidsmigranten in kwetsbare positie
In Nederland werken ruim 200.000 arbeidsmigranten in een kwetsbare positie. Zij zijn vooral werkzaam in sectoren waar fysieke arbeid onder gevaarlijke omstandigheden moet worden geleverd, zoals de land- en tuinbouw, de bouw, de logistiek en de vleesverwerkende industrie. Ruim 88 procent van hen heeft een vorm van flexibele arbeidsrelatie, terwijl het vaak om structureel werk gaat. De Onderzoeksraad becijferde dat zij meer risico op een arbeidsongeval lopen dan hun Nederlandse collega’s die hetzelfde werk doen.
Extra aandacht nodig door optelsom van risicoverhogende factoren
De Onderzoeksraad ziet dat de werkgerelateerde veiligheid van arbeidsmigranten onder druk staat door een optelsom van factoren die het risico op een ongeval vergroten. Denk daarbij aan taalbarrières, culturele verschillen, fysieke en mentale vermoeidheid door lange reis- en werktijden en matige kwaliteit van huisvesting. En als een ongeval heeft plaatsgevonden weten arbeidsmigranten de weg naar passende zorg, financiële hulp of juridische bijstand niet altijd te vinden, met soms slecht herstel van letsel, verlies van inkomen en woning tot gevolg. Deze factoren spelen zich af binnen een context van afhankelijkheid van de werkgever en tijdelijkheid van de arbeidsrelatie.
Chris van Dam, voorzitter van de Onderzoeksraad: “Juist deze optelsom van risicoverhogende factoren vraagt om extra aandacht en inspanning van werkgevers.”
Flexibele arbeidsrelaties zorgen voor onveiligheid
Werkgevers die arbeidsmigranten aantrekken via tijdelijke constructies hebben minder prikkels om te investeren in een veilige werkomgeving. Arbeidsmigranten zelf kunnen of durven in deze situatie vaak niet op te komen voor hun recht op een veilige werkplek, omdat ze in grote mate afhankelijk zijn van de (uitzend)werkgever voor werk, inkomen en huisvesting. Bij ziekte of bij schommelingen in de vraag naar arbeid zijn deze arbeidskrachten eenvoudig vervangbaar. Dat leidt tot een vorm van ‘wegwerpwerk’, waarbij er niet altijd voldoende tijd, middelen of aandacht is voor veilig werken. De kwetsbare positie van arbeidsmigranten hangt samen met deze flexibele, onzekere arbeidsrelatie.
Chris van Dam: “We zien een duidelijk verband tussen flexibele arbeidsrelaties en de onveiligheid van betrokken arbeidsmigranten. Daarom pleiten wij ervoor dat werkgevers in sectoren met veel ongezond en gevaarlijk werk het aandeel duurzame arbeidsrelaties voor structureel werk substantieel vergroten. In sommige sectoren wordt 80% van de arbeidskrachten telkens tijdelijk ingehuurd, terwijl het werk continu aanwezig is. Dit moet anders, bijvoorbeeld door bindende afspraken te maken met werknemersorganisaties in cao’s of sectorale akkoorden.”
Reactie TLN
TLN heeft kennisgenomen van het rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid, maar heeft dit nog niet in detail kunnen bestuderen. “Wat voor ons vooropstaat is dat alle werknemers in onze sector, ook arbeidsmigranten, eerlijk, gezond en veilig kunnen werken. Het is onacceptabel als arbeidsmigranten meer (veiligheids)risico lopen dan hun Nederlandse collega’s, zij verdienen zorgvuldigheid en bescherming op een gelijkwaardig niveau. Dat betekent overigens ook dat misstanden stevig moeten worden aangepakt door betere controle en handhaving. Ons beeld is gelukkig ook dat veel transportbedrijven arbeidsmigranten veilig en zorgvuldig inzetten, vaak in vaste dienst.”
“Veilig werk is bovendien een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Niet alleen ondernemers in de transport en logistiek, maar ook opdrachtgevers spelen hierin een belangrijke rol. TLN wil graag samen met overheid, sociale partners en ketenpartijen kijken naar structurele verbeteringen.”
De komende periode neemt TLN de tijd om het rapport verder te bestuderen en komt daarna richting de Raad met een inhoudelijke reactie. “Daarbij willen we samen met leden en ketenpartners verkennen hoe de sector praktisch kan bijdragen aan betere bescherming en veiligheid van arbeidsmigranten.”
