DEN HAAG – Het Nederlandse spoorsysteem is kwetsbaar voor sabotage en cyberaanvallen en kan de groei van militair transport niet aan zonder forse gevolgen voor het civiele vervoer. Dat blijkt uit een impactanalyse van Christophe van der Maat, voorzitter van het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) en de Weerbaarheidstafel, uitgevoerd in opdracht van staatssecretaris Thierry Aartsen (Openbaar Vervoer en Milieu).
Volgens het rapport ‘Tijd om te handelen’ is het spoorsysteem jarenlang ingericht op efficiëntie en stiptheid, maar onvoldoende voorbereid op moedwillige verstoringen. Door toenemende geopolitieke spanningen en cyberdreigingen is het noodzakelijk dat Nederland snel investeert in de weerbaarheid van het spoor.
Militaire transporten leggen civiel spoor plat
Nederland kan zijn NAVO-verplichtingen op dit moment niet volledig nakomen. Eén brede militaire trein, waarvoor een naastgelegen spoor vrij moet blijven, kan het reguliere treinverkeer tot drie uur stilleggen. Bij meerdere militaire transporten per dag zou het civiele spoorvervoer vrijwel tot stilstand komen, met grote gevolgen voor economie en samenleving.
Startpakket van 600 miljoen euro
Het OFL adviseert een eerste investering van 600 miljoen euro, gericht op drie pijlers:
- Beveiliging verhogen: beter toegangsbeheer, slimme detectiesystemen, digitale monitoring en anti-dronemaatregelen.
- Continuïteit versterken: noodsystemen voor snelle hervatting van treinverkeer, reserveonderdelen, herstelcapaciteit en draaiboeken voor grootschalige incidenten.
- Militaire capaciteit vergroten: langere sporen voor treinen van 740 meter, meer rangeerruimte in havengebieden, obstakels langs het spoor verwijderen en efficiëntere grensovergangen.
Van der Maat waarschuwt: “De vraag is niet óf, maar wannéér we te maken krijgen met sabotage van vitale infrastructuur. Afwachten is geen optie. We moeten nú investeren in weerbaarheid en militaire mobiliteit van het spoor.”
Overheid en sector moeten samen optrekken
Staatssecretaris Aartsen onderschrijft de conclusies. Hij benadrukt dat een sterk en veilig spoor essentieel is voor nationale én internationale veiligheid. “Dit vraagt investeringen in beveiliging, herstelvermogen en capaciteit. Reizigers kunnen daardoor soms langer onderweg zijn, maar gezien de geopolitieke situatie hebben we geen tijd te verliezen,” aldus Aartsen.
Ook ProRail-CEO John Voppen onderstreept de urgentie: “Het spoor is strategisch ontzettend belangrijk. Meer weerbaarheid helpt niet alleen bij militaire transporten, maar ook bij het beveiligen en snel herstellen van schade aan reizigers- en goederentreinen.”
Vervolgstappen
Aartsen heeft aangekondigd dat Defensie, ProRail en vervoerders samen aan de slag gaan met simulaties van militaire transporten om knelpunten in kaart te brengen. Daarnaast komt er een gezamenlijke weerbaarheidsstrategie om het spoor beter te beschermen tegen hybride dreigingen.
Een volgend kabinet moet uiteindelijk beslissen over de financiering van het startbudget van 600 miljoen euro. Begin volgend jaar wordt de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang.
