BILTHOVEN – Rokers kopen veel meer tabaksproducten in het buitenland sinds de accijnsverhoging op tabak in 2024. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) vermoedt dat ongeveer 60 procent van de rookwaar van mensen uit het buitenland komt. Dit is een grotere verschuiving dan bij eerdere accijnsverhogingen het geval was.
Zo kwam in 2023 naar schatting zo’n 40 procent van de rookwaar uit goedkopere landen zoals Duitsland en België. In 2020 ging het om 30 procent. Het RIVM verwacht dat minder mensen proberen te stoppen zolang de tabaksprijzen in buurlanden goedkoop blijven. Uit eerder onderzoek komt wel naar voren dat accijnsverhoging effectief is om roken tegen te gaan. Nu adviseert het RIVM de overheid om meer maatregelen te treffen om de aankoop van tabak in het buitenland te voorkomen.
Na de accijnsverhoging in 2024 stopte 7 procent van de rokers. Ook deed 16 procent een stoppoging. Een deel ging minder roken of stapte over op een goedkoper sigarettenmerk.
Voor vapes moet de overheid ook accijns gaan heffen, vindt het RIVM verder. “Naast de gevolgen voor de gezondheid die vapes met zich meebrengen, beginnen veel jongeren met roken via e-sigaretten”, schrijft het gezondheidsinstituut. “Ze stappen dan geleidelijk over op echte sigaretten.”
Bij de accijnsverhoging van 2024 ging de prijs van sigaretten met 24 procent omhoog, shag werd 45 procent duurder. Dit was een grotere stijging dan een jaar eerder, toen de prijsverhoging op sigaretten 11 procent en op shag 28 procent was. Het RIVM denkt dat deze grotere stijging mede ervoor heeft gezorgd dat meer mensen in het buitenland hun tabak kopen.
Het demissionaire kabinet vindt de koop van rookwaar over de grens ook niet goed, maar wijst er vooral op dat een accijnsverhoging mensen er toch toe aanzet te stoppen met roken. In een Kamerbrief onderschrijft staatssecretaris Vincent Karremans (preventie) de stelling van RIVM-onderzoekers om de tabaksprijzen en regels in de Europese Unie meer gelijk met elkaar te trekken. Daarom heeft Nederland met veertien andere lidstaten recent een oproep hiertoe gedaan aan de Europese Commissie. Nederland wil in 2040 een rookvrije generatie bereiken.