BRUSSEL – De Europese Commissie heeft woensdag een uitgebreid plan gepresenteerd om de ontwikkeling van hogesnelheidstreinen in Europa te versnellen en de reistijden binnen de Europese Unie drastisch te verkorten. Het doel is om het spoorvervoer aantrekkelijker te maken als duurzaam alternatief voor korteafstandsvluchten en om de EU dichter bij haar klimaatdoelen voor 2050 te brengen.
Het plan sluit aan op het Trans-Europees Vervoersnetwerk (TEN-T) en moet leiden tot een goed functionerend, interoperabel en sneller hogesnelheidsnet tegen 2040. Daarbij wil de Commissie de reistijden tussen grote Europese steden halveren. Zo moet een treinreis van Berlijn naar Kopenhagen in 2030 nog slechts vier uur duren in plaats van zeven, en die tussen Sofia en Athene in 2035 zes uur in plaats van twaalf. Ook worden nieuwe grensoverschrijdende verbindingen gerealiseerd, onder meer tussen de Baltische staten en tussen Parijs, Madrid en Lissabon.
Vier pijlers voor Europees hogesnelheidsnet
Het plan is opgebouwd rond vier pijlers:
- Investeringen en interoperabiliteit versnellen – Lidstaten moeten grensoverschrijdende knelpunten aanpakken en uiterlijk in 2027 bindende termijnen vastleggen voor de uitrol van hogere snelheden, waar economisch haalbaar boven de 250 km/u.
- EU-financieringsstrategie – In de komende maanden komt de Commissie met een strategie om publieke en private financiering beter op elkaar af te stemmen. Dit moet uitmonden in een zogenoemde “High-Speed Rail Deal”, waarin EU-landen zich verbinden tot gezamenlijke investeringen in prioritaire projecten binnen het TEN-T-netwerk.
- Betere markttoegang en reizigerservaring – Er komt in 2026 wetgeving om grensoverschrijdend boeken en ticketing eenvoudiger te maken, inclusief betere bescherming van passagiersrechten bij reizen met meerdere spooroperators.
Daarnaast wil de Commissie toetredingsdrempels voor nieuwe hogesnelheidsvervoerders verlagen en eerlijke toegang tot spoorcapaciteit en dienstfaciliteiten garanderen. Ook wordt gewerkt aan een tweedehandsmarkt voor materieel om verspilling door sloop tegen te gaan. - Innovatie en sterkere sectorcoördinatie – De EU investeert in onderzoek naar nieuwe generatie hogesnelheidstreinen via het programma Europe’s Rail (2026) en in de verdere invoering van het ERTMS-signaleringssysteem. Ook wordt de certificering van machinisten vereenvoudigd om grensoverschrijdende inzet te vergemakkelijken.
Hogesnelheidsnetwerk als ruggengraat van duurzame mobiliteit
Volgens EU-commissaris voor Duurzaam Vervoer en Toerisme Apostolos Tzitzikostas is het plan meer dan een vervoersproject: “Hogesnelheidstreinen gaan niet alleen over kortere reistijden – ze verbinden Europeanen, versterken onze economie en brengen ons dichter bij een klimaatneutraal Europa”, aldus Tzitzikostas. “Met dit plan zetten we onze ambities om in actie: we breken barrières af, investeren in moderne infrastructuur en maken grensoverschrijdend spoor tot de ruggengraat van een duurzaam en competitief Europa.”
Europese financiering en defensieve voordelen
De Commissie wijst erop dat het plan voortbouwt op lopende investeringen binnen het TEN-T-netwerk, dat al meer dan €34,4 miljard aan EU-subsidies ontving via de Connecting Europe Facility (CEF). Tot nu toe zijn 804 spoorprojecten mede gefinancierd.
Naast het verkorten van reistijden moet het plan ook bijdragen aan minder congestie, hogere capaciteit op conventionele lijnen en betere internationale nachttreinen. Daarnaast kan een goed verbonden spoorwegnet bijdragen aan de strategische mobiliteit van militair materieel binnen de EU.
