ProRail gaat gebruik van kwartsloze ballast voorschrijven

AMSTERDAM - ProRail heeft besloten vanaf 1 januari 2022 kwartsloze ballast te laten gebruiken bij spoorwerkzaamheden in tunnels en onder overkappingen. Bijna alle ballaststenen die nu gebruikt worden in het Nederlandse spoor bevatten het mineraal kwarts. Bij transport en verwerking van die stenen kan kwartsstof vrijkomen. Sommige deeltjes daarvan zijn zo klein dat ze bij inademing in de longen terecht kunnen komen. Dit zogenoemde respirabel kwartsstof kan kankerverwekkend zijn bij langdurige en hoge blootstelling.

De spoorbranche is bekend met dit risico en introduceerde de afgelopen jaren allerlei maatregelen die het risico op blootstelling moeten beperken. Denk aan het beperken van stofvorming door het nathouden van ballast, maar ook aan het verplicht gebruik van stofmaskers.

Sinds 2019 doet ProRail al onderzoek naar ballaststenen om te kijken hoeveel kwartsstof er vrijkomt en bij welke stappen in transport en verwerking dat gebeurt. ProRail wil zo een goed beeld krijgen van de hoeveelheid stof en respirabel kwartsstof die vrijkomt bij de verschillende stenen en ballastwerkzaamheden, zodat de juiste stofreducerende maatregelen kunnen ngenomen worden.

De tv-uitzending ‘Het stofspoor’ van Zembla heeft het onderzoek en onze beleidsvorming in een stroomversnelling gebracht. Ook heeft de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ISZW) ProRail laten weten te willen gaan eisen dat we kwartsloze ballast gaan gebruiken.

Als opdrachtgever van spoorwerkzaamheden wil ProRail vanaf 1 januari 2022 meer doen om het risico van respirabel kwartsstof weg te nemen. Een kwartsloze ballaststeen is daarbij de beste oplossing: geen kwarts in de steen betekent geen respirabel kwartsstof. Wij kunnen en willen deze keuze maken, omdat ProRail aan de aannemers kan voorschrijven welke ballast zij mogen gebruiken.  

Het Nederlandse spoor is niet eenvoudig en snel in één keer kwartsloos te maken. Daar is op dit moment onvoldoende kwartsloze ballast voor beschikbaar. De eerste stap is dat we in tunnels en overkappingen kwartsloze ballast gaan gebruiken. Op die plekken waait stof niet makkelijk weg, waardoor tijdens werkzaamheden hogere concentraties kwartsstof kunnen ontstaan. 

Zodra op die plekken nieuwe ballast nodig is, vervangen we daar alle liggende ballast voor de kwartsloze variant. Daarnaast zal kwartsloze ballast worden toegepast in kleinschalig onderhoud als het beschikbaar is

Deze aanpak mag niet leiden tot onaanvaardbare vertraging of uitstel van het spooronderhoud. Daarom kiezen we ervoor dit gefaseerd te doen.

Op de overige sporen zal nog geruime tijd voornamelijk met kwartshoudende ballast gewerkt worden. Wel blijven er strenge eisen gesteld worden aan die kwartshoudende ballast met als doel dat er zo min mogelijk emissie van respirabel kwartsstof optreedt.