Dick Benschop: 'Emissievrije luchtvaart is mission possible'

SCHIPHOL - [update 19:43 uur] De internationale luchtvaart moet de ambitie omarmen, in lijn met de het akkoord van Parijs, om halverwege deze eeuw emissievrij vrij te zijn (net-zero emissions)’. Dat zei Dick Benschop, CEO van Royal Schiphol Group, vanmiddag tijdens de jaarlijkse Airneth lezing voor luchtvaartprofessionals en beleidsmakers.

Benschop geeft aan dat er al belangrijke stappen worden gezet, maar dat het tempo van de verduurzaming omhoog moet. "Om dat te bereiken moeten overheid, industrie en kennisinstellingen beter samenwerken. Innovatie, investeringen en beleid moeten elkaar gaan versterken. Dat is nu nog onvoldoende het geval."

Mission Possible

De eerste vraag die Benschop aan de orde stelt, is of verduurzaming van de luchtvaart haalbaar is. De luchtvaart is momenteel verantwoordelijk voor 2 tot 3% van de CO₂-uitstoot wereldwijd, maar het relatieve aandeel zal toenemen. Benschop verwijst naar het ‘Mission Possible’ rapport van de Energy Transitions Commission. Daar zijn drie routes voor verduurzaming uitgezet, met verschillende tijdshorizonnen:

1. De vraag naar luchtvaart beter managen: door op korte afstanden voor de trein in plaats van voor het vliegtuig te kiezen en door slimmere vliegroutes en een betere indeling van het luchtruim. Dit kan de CO₂-uitstoot met 15% reduceren.
2. De energie-efficiëntie van vliegtuigen verbeteren: door zuinigere vliegtuigmotoren en efficiëntere vliegtuigen te ontwikkelen. In potentie kan dit de CO₂-uitstoot met 30%-45% reduceren.
3. Verduurzaming van brandstoffen: door in te zetten op synthetische kerosine, biokerosine en waterstof als brandstoffen voor vliegtuigen en het elektrisch vliegen. Dit kan de CO₂-uitstoot met 100% terugdringen.

Rol Schiphol

Schiphol is zelf klimaatneutraal en heeft als ambitie om in 2030 emissievrij te zijn. Warmte-koude opslag, zonne-energie, circulair bouwen en elektrificatie van vervoer spelen daarbij een grote rol. Hiermee levert de luchthaven een belangrijke bijdrage aan de Nederlandse doelstelling van een reductie van 49% van de CO2-uitstoot in 2030. Daarnaast wil Schiphol een proactieve rol spelen bij het terugdringen van de emissies in het vervoer van en naar de luchthaven en bij het verminderen van de emissies van de luchtvaart zelf. De ontwikkeling van Schiphol tot een multimodaal knooppunt van luchtvaart en hogesnelheidslijnen is daarbij een voorbeeld, net als de inzet op het versterken van het openbaar vervoer met de doortrekking van de Noord-Zuidlijn.

Slim en duurzaam

In Nederland zijn al belangrijke stappen gezet met de het actieplan Slim en Duurzaam en het ontwerp-klimaatakkoord voor duurzame luchtvaart. "De daad wordt ook bij het woord gevoegd", vertelt Benschop. "De KLM is begonnen met de substitutie van de vluchten op Brussel door de HSL. Er wordt geïnvesteerd in innovatie. Schiphol Group investeert in de ontwikkeling van synthetische kerosine op Rotterdam-The Hague Airport. En samen met KLM, SkyNRG en SHVenergy investeert de luchthavenorganisatie in een bio-kerosine fabriek in Delfzijl, die duurzame brandstof uit afvalstromen kan produceren."

Internationaal beleid

"Maar internationaal is meer nodig. Met welk beleid kunnen wij de ontwikkeling van duurzame brandstoffen en elektrisch vliegen stimuleren? En hoe behouden we onze concurrentiepositie en het level playing field?", vraagt Benschop zich hardop af.

"Uitgangspunt is dat externe effecten en kosten van de luchtvaart geïnternaliseerd moeten worden. De prijzen moeten de waarheid vertellen. Er is een begin gemaakt door het opnemen van de vluchten binnen Europa in het Europese Emissions Trading System (EU-ETS). Daar zijn inmiddels CO₂-credits voor nodig. Deze CO₂-prijs overbrugt echter nog niet het kostenverschil: bio-kerosine is twee tot drie keer duurder dan fossiele kerosine. Er is een open gesprek nodig over wat er nog meer nodig is. Een tickettaks is geen effectief instrument omdat er geen relatie met de uitstoot is. Moet je gaan denken aan een kerosinebelasting of een mandatering van duurzame brandstoffen? Mijn pleidooi is om de voor- en nadelen van deze benaderingen te gaan vergelijken."

Daarbij zijn volgens Benschop drie criteria essentieel:

• Het instrument moet verband houden met de uitstoot (en dus verbetering belonen).
• Het instrument moet bijdragen aan de investeringen in verduurzaming (bekostiging).
• Het level playing field voor de Nederlandse luchtvaart moet in stand blijven. Dat betekent dat goed gekeken moet worden naar de schaal waarop maatregelen genomen kunnen worden.

Luchtvaart halverwege de eeuw vrij van CO₂-uitstoot

Schiphol gaat zich in internationaal verband hard maken om de luchtvaart sneller te verduurzamen. "Het doel is om halverwege deze eeuw emissievrij te zijn", zegt Benschop ambitieus. "En dat moet kunnen. We zijn al in gesprek met andere Europese luchthaven over hoe we externe milieukosten kunnen internaliseren. En we dringen bij de internationale luchtvaartorganisatie ICAO aan op scherpere doelstellingen." 

De topman van Schiphol Group vindt dat Nederland een voortrekkersrol speelt als het gaat om duurzamere luchtvaart. "Pionieren en innoveren zit in onze genen. De luchtvaartsector, het bedrijfsleven en de kennisinstituten hebben hier een unieke kans om Nederland een voortrekkersrol te laten vervullen."