De VAR verdwijnt. Vervoersector heeft behoefte aan duidelijkheid

Langzamerhand ontstaat er meer duidelijkheid over de wijze waarop de overheid en in het bijzonder de belastingdienst de rechtspositie van zelfstandigen zonder personeel in de toekomst wil gaan regelen. De Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) zal in ieder geval verdwijnen, al heeft staatssecretaris Wiebes van Financiën aangegeven dat dit niet per 1 januari maar op zijn vroegst per 1 april gebeurd.

In de plaats van de VAR komt een modelovereenkomst die opdrachtgevers en opdrachtnemers samen moeten invullen. De bouw is een van de eerste sectoren met een dergelijke modelovereenkomst. Naar verwachting zullen de komende tijd ook voor andere branches soortgelijke modelovereenkomsten worden gepubliceerd.

Modelovereenkomsten

Volgens de staatssecretaris leidt het gebruik van modelovereenkomsten tot minder papierwerk voor de belastingdienst en geeft deze zekerheid voor opdrachtgevers en opdrachtnemers over hoe de belastingdienst de arbeidsrelatie tussen ZZP’ers en opdrachtgever beoordeelt. Onder de huidige regeling is uitsluitend de ZZP’er verantwoordelijk voor de afdracht van heffingen en premies als de arbeidsrelatie achteraf door de belastingdienst toch wordt aangemerkt als een arbeidsovereenkomst. Volgens het Burgerlijk Wetboek is er sprake is van een arbeidsovereenkomst wanneer voldaan is aan de volgende drie voorwaarden.

• de werknemer/opdrachtnemer moet de arbeid persoonlijk verrichten en kan zich niet zomaar laten vervangen.
• de werkgever/opdrachtgever moet de werknemer een beloning betalen.
• de werkgever/opdrachtgever kan de werknemer bindende aanwijzingen en instructies geven over het uitvoeren van de werkzaamheden op zodanige wijze dat er sprake is van een gezagsverhouding.

Als een van deze onderdelen ontbreekt, is er strikt genomen geen sprake van een arbeidsovereenkomst. Hoewel de criteria op zich zelf duidelijk zijn leveren deze in de praktijk natuurlijk wel de nodige problemen op. Ook bij opdrachtovereenkomsten zal een opdrachtgever behoefte houden om instructies te geven of toezicht te houden en zal er sprake zijn van een beloning. Dit maakt het dus in de praktijk behoorlijk lastig om aan te geven wanneer er sprake is van een overeenkomst van opdracht en wanneer van een arbeidsovereenkomst

De nieuwe modelovereenkomsten zouden hier een einde aan moeten maken. Voor iedere sector moet er een modelovereenkomst komen, die de fiscus publiceert op zijn eigen site. ZZP’ers en bedrijven kunnen de contracten downloaden, invullen en gebruiken. In de overeenkomst staan zaken als: de werkzaamheden, het (uur)tarief, duur van de opdracht en een verklaring dat de opdrachtnemer de opdracht voor eigen rekening uitvoert en meerdere opdrachtgevers heeft.

De modelovereenkomst moet voorkomen dat de opdrachtgever/opdrachtnemer worden aangeslagen voor loonheffingen en premies. Onder de nieuwe wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) worden opdrachtgever en ZZP’ers samen verantwoordelijk. De verwachting is dat opdrachtgevers nu een stuk voorzichtiger worden door lukraak mensen in te huren. Of dit definitief een einde maakt aan de onduidelijkheid voor opdrachtnemers en opdrachtgevers is nog maar de vraag. Dit zal de toekomst moeten uitwijzen.

Het gebruik van deze modelovereenkomst is niet verplicht. Een opdrachtgever mag ook voor alle opdrachtnemers tegelijk een eigen overeenkomst opstellen voor soortgelijk werk en deze voorleggen aan de belastingdienst. Na goedkeuring door de Belastingdienst is ook dit contract opnieuw te gebruiken.

Nog geen modelovereenkomst voor de transportsector

De vraag is uiteraard hoe de modelovereenkomst voor de transportsector eruit gaat zien. Aangenomen mag worden dat het hebben van een eurovergunning op zichzelf niet voldoende is maar dat de opdrachtnemer bij de uitvoering van zijn werkzaamheden de beschikking heeft over een eigen vervoermiddel. Dit hoeft geen eigendom te zijn, maar mag ook geleaset of gehuurd zijn. Een ander element dat zal moeten worden geregeld betreft de vrije vervanging.

Dit betekent dat de opdrachtnemer zich zonder toestemming van de opdrachtgever mag laten vervangen door een andere opdrachtnemer, mits deze uiteraard ook aan dezelfde minimumeisen voldoet. Dit om te voorkomen dat de opdrachtnemer op zijn beurt weer als werkgever wordt aangemerkt. De contractuele opdrachtnemer blijft uiteraard ten opzichte van de opdrachtgever aansprakelijk voor de nakoming van de overeengekomen werkzaamheden.

Ook zal moeten worden geregeld dat de opdrachtnemer in geval van schade zelf aansprakelijk is op grond van zijn vervoerdersaansprakelijkheid en niet de opdrachtgever als werknemer. Waarschijnlijk zal ook de cao moeten worden aangepast om de inzet van zelfstandigen mogelijk te maken.

Advies

De komende tijd zal de Belastingdienst op haar website modelovereenkomsten publiceren voor verschillende branches. Houdt daarom regelmatig de website in de gaten. Als u gebruik gaat maken van een modelovereenkomst neemt u dan in de overeenkomst een verwijzing op naar het door de Belastingdienst toegekende nummer. Verander ook niet zomaar de overeenkomst, omdat u dan niet meer de zekerheid hebt dat er geen sprake is van een (verkapt) dienstverband of schijnzelfstandigheid. Zelfstandigen in het vervoer wordt geadviseerd de komende tijd af te wachten tot er een overeenkomst wordt gepubliceerd voor de vervoersector.

________________

Mr René de Bondt. Levenbach&Gerritsen Advocaten, Schiphol-Rijk. Voor vragen naar aanleiding van dit artikel kunt u contact opnemen met r.debondt@levenbach-gerritsen.nl

Disclaimer. Hoewel aan dit artikel de grootste zorg is besteed kunnen hier geen rechten aan worden ontleend.