Begripsverwarring in de logistiek
In de logistiek circuleren veel begrippen die nogal eens door elkaar worden gebruikt. Zeker onder de invloed van nieuwe logistieke concepten is een wildgroei aan termen ontstaan. In juridisch opzicht leiden deze begrippen nogal eens tot misverstanden of zelf teleurstelling. Het is daarbij altijd aan te raden door allerlei mooie termen heen te lezen. Als het tot een procedure komt gaat het steeds weer om de vraag welke partijen, wat met elkaar zijn overeengekomen en wat ze over en weer in de gegeven omstandigheden van elkaar mochten verwachten.
Partijen bij een vervoerovereenkomst
Het Burgerlijk Wetboek definieert een vervoerovereenkomst als volgt: "De overeenkomst van goederenvervoer is de overeenkomst waarbij de ene partij (de vervoerder) zich tegenover de andere partij (de afzender) verbindt zaken te vervoeren". De 'hoofdpersonen' zijn dus de afzender en de vervoerder.
De Afzender is de contractuele wederpartij van de vervoerder, dus opdrachtgever. De afzender hoeft overigens helemaal niet de eigenaar van de goederen te zijn, de afzender kan ook in opdracht van een ander een overeenkomst sluiten. Het komt vaak voor dat de afzender ook de ontvanger van de goederen zijn. Dit is bijvoorbeeld bij een af- fabriek zending het geval.
Afzender moet vooral ook niet verward worden met Aflader. De aflader is de partij die de goederen bij de vervoerder ten vervoer aanbiedt, maar juridisch geen gezien geen partij is in de vervoerovereenkomst. De andere ‘hoofdpersoon’ is uiteraard de Vervoerder. De vervoerder is de partij die een verbintenis aangaat te vervoeren. Dit hoeft weer niet te betekenen dat de vervoerder ook daadwerkelijk zelf het vervoer uitvoert. Enerzijds kan de vervoerder het feitelijk vervoer laten verrichten door ondergeschikten. Anderzijds kan de vervoerder op zijn beurt weer een derde in de arm nemen, met wie hij een overeenkomst sluit om het vervoer te laten uitvoeren.
Hiermee komen we op het terrein van de expediteur. Juridisch gezien is dit de interessantste figuur. Een expediteur sluit immers ten behoeve van zijn opdrachtgever op eigen naam of namens zijn opdrachtgever een vervoerovereenkomst. Hij verricht dus niet zelf het vervoer maar besteed dit uit aan een vervoerder. Als een expediteur op eigen naam een overeenkomst sluit met een vervoerder is hij daarmee feitelijk ook afzender. Hoewel de terminologie nogal subtiel is, heeft dit in juridische zin nogal wat gevolgen. Zo is de aansprakelijkheid van de vervoerder in vergelijking tot andere partijen behoorlijk uitgebreid en vastgelegd in de wetgeving en internationale verdragen en daarmee van dwingend recht. De aansprakelijkheid van de expediteur daarentegen is vergaand beperkt en wordt beheerst door standaardvoorwaarden, zoals de bekende FENEX-condities.
Puzzelen
Op deze wijze kan een geheel netwerk van overeenkomsten en opvolgende overeenkomsten ontstaan. Daarbij kan het een hele puzzel zijn om vast te stellen hoe deze overeenkomsten zich met elkaar verhouden en welke partijen hier rechten en verplichtingen aan kunnen ontlenen. Uiteraard speelt dit vooral wanneer er tijdens het vervoer iets is misgegaan en er vertraging is ontstaan of schade aan de goederen. Zeker als er meerdere partijen bij het vervoertraject betrokken zijn wordt al snel naar elkaar gewezen.
Omdat ook in deze tijd nog niet altijd goed vastgelegd wordt wat partijen nu precies zijn overeengekomen zal dit aan de hand van diverse zaken, zoals documenten, type beloning, wijze van presenteren achteraf moeten worden vastgesteld. Maar het begint met het in kaart brengen van de betrokken partijen. Dat verklaart waarschijnlijk waarom advocaten zo vaak beginnen met het maken van een tekening.