Aansprakelijkheid van de werkgever uitgebreid
Steeds vaker wordt door werknemers in geval van schade een beroep gedaan op de zorgplicht en goed werkgeverschap. Recent heeft de hoogste rechter in Nederland bepaalt dat deze ook voor ZZP'ers geldt.
De kern van deze verplichtingen voor de werkgever is geregeld in twee artikelen in het Burgerlijk Wetboek. Artikel 7:611 BW gaat over het 'goed werkgeverschap'. Op grond hiervan is de werkgever ondermeer verplicht zorg te dragen voor een toereikende verzekering voor zijn werknemers bij bedrijfsongevallen. Artikel 7:658 BW bevat de zorgplicht van de werkgever voor de veiligheid van de werkomgeving van de werknemer. Een werkgever moet alle maatregelen nemen die redelijkerwijs noodzakelijk zijn om te voorkomen dat de werknemer bij de uitoefening van zijn functie schade lijdt. Schiet een werkgever tekort in zijn zorgplicht, dan kan hij aansprakelijk gesteld worden voor de schade die de werknemer tijdens de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt. De werkgever is niet aansprakelijk als hij kan aantonen dat de schade het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer.
Bij deze aansprakelijkheidsregeling gaat het vooral om schade door ongevallen tijdens het werk, zoals letsel door het werken met machines, of een val van een voertuig bij het laden en lossen. Maar rechters blijken de werkgeversaansprakelijkheid tegenwoordig vaak ruimer uit te leggen, waardoor ook andere vormen van schade door werknemers worden gehonoreerd. Hoe ruim blijkt bijvoorbeeld uit het volgende voorbeeld. Een werknemer is voor zijn werk in het buitenland. Daar neemt hij een taxi vanuit zijn hotel naar een restaurant. Hij krijgt een ongeval en loopt ernstig letsel op. Vervolgens stelt hij zijn werkgever aansprakelijk voor de door hem geleden schade. De Hoge Raad vindt dat de werkgever in dit geval op de hoogte moest zijn van de risico's op de plaats van bestemming. En dat hij als goed werkgever maatregelen had moeten nemen, namelijk deze risico's tot een minimum terugbrengen. Ook had hij zijn werknemer effectief moeten waarschuwen voor de risico’s en de mogelijke gevolgen daarvan. De Hoge Raad acht de werkgever dan ook aansprakelijk voor de schade.
Veel werkgevers willen dan ook graag weten wanneer zij voldoende hebben gedaan in het kader van hun zorgplicht. Hierop is echter geen algemeen antwoord te geven. Om hier inzicht in te verkrijgen wordt geadviseerd hiervoor een ‘Risico Inventarisatie en Evaluatie’ (RI&E) te laten maken van de mogelijke risico's die de arbeid van zijn werknemers met zich brengt. Een werkgever moet daarnaast een plan van aanpak op (laten) stellen waarin wordt aangegeven welke maatregelen zullen worden genomen in verband met deze risico's. Vaak wordt er geen RI&E gedaan en worden gevaren niet uitgesloten. Hiermee heeft hij niet aan de zorgplicht voldaan.
Ook zzp'er valt soms onder zorgplicht werkgever
Tot voor kort was het min of meer vaste rechtspraak dat de opdrachtgever niet aansprakelijk is voor schade die een zzp'er in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt. Door een recente uitspraak van de Hoge Raad, de hoogste rechter in Nederland is dit veranderd, en vallen zzp'ers onder bepaalde voorwaarden onder de aansprakelijkheid van de werkgever. Hoewel deze zaak geen betrekking had op de vervoerssector is het goed hier kennis van te nemen. De uitspraak van de Hoge Raad gaat over een zelfstandige met een eenmanszaak die in opdracht van een bedrijf op locatie van een ander bedrijf tijdens het reviseren van een machines een ernstig ongeval is overkomen. Omdat hij geen arbeidsongeschiktheidsverzekering heeft afgesloten, spreekt hij de opdrachtgever aan tot vergoeding van de schade die hij door het ongeval heeft geleden. Nadat eerder de rechtbank en het gerechtshof deze vordering hadden afgewezen stelde de Hoge Raad de zelfstandige in het gelijk.
Volgens de Hoge Raad is het de bedoeling van de wetgever geweest om met artikel 7:658 lid 4 BW bescherming te bieden aan personen die zich in een vergelijkbare positie bevinden als een werknemer. Hieruit volgt dat ook zelfstandigen (zoals zzp’ers of eenmanszaken) in beginsel de mogelijkheid hebben om hun opdrachtgever op grond van artikel 7:658 lid 4 BW aansprakelijk te stellen voor schade die zij oplopen tijdens werk. Voorwaarde is wel dat de zelfstandige voor de zorg van zijn veiligheid (mede) afhankelijk is van degene voor wie hij de werkzaamheden verricht. Of dit het geval is, hangt af van de omstandigheden van het geval. Hierbij is van belang in hoeverre de opdrachtgever zeggenschap heeft over de zzp’er. De aansprakelijkheid van de werkgever wordt door deze uitspraak feitelijk uitgebreid naar zzp’ers. Hoe meer de zzp’er lijkt op de gewone werknemer, hoe sneller hij een beroep kan doen op artikel 7:658 lid 4 BW.
Met name voor werkgevers in het wegvervoer waarbij chauffeurs een grote mate van zelfstandigheid hebben en op diverse plaatsen hun werkzaamheden verrichten is het zaak hun verzekering nog eens goed na te kijken of deze voldoende dekking bieden in zulke situaties. Juist ook omdat veel zzp'ers niet of niet voldoende zijn verzekerd loopt de opdrachtgever hier een risico. Het is in ieder geval aan te raden om de zelfstandige te verplichten zelf een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te laten sluiten. Tevens is aan te bevelen om de eigen verzekering op de dekking van dit soort risico's te checken.