Aantal scheepsongevallen in Nederland nagenoeg gelijk gebleven

DEN HAAG - De scheepsongevallencijfers 2017 zijn bekend. Het aantal ernstige scheepsongevallen op het binnenwater, inclusief de zeehavens, is met 161 nagenoeg gelijk gebleven. In 2016 waren dat er nog 164. De overige scheepsongevallen daalden in 2017 naar 961 (2016: 1163 ongevallen). Het totaal aantal geregistreerde scheepsongevallen daalde in 2017 naar 1122. Dat zijn er 205 minder dan in 2016.

Scheepsongevallencijfers nagenoeg gelijk

"De cijfers over 2017 verschillen niet al te veel met de cijfers van 2016", zegt Dimitri van der Heiden, senior adviseur Nautische Veiligheid en Crisismanagement bij Rijkswaterstaat. 

"Het registreren van scheepsongevallen is noodzakelijk zodat we inzicht krijgen welke maatregelen we moeten nemen om het verkeer op het water nog veiliger te maken. We maken daarbij onderscheid naar de ernst van ongevallen, zo zijn er zogenaamde significante scheepsongevallen waarbij sprake is van grote materiële schade aan schip, lading of infrastructuur, milieuschade, stremming van de vaarweg of (in uitzonderlijke gevallen) doden en zwaargewonden en minder ernstige ongevallen zoals aanvaringen met alleen lichte schade. Helaas waren er ook in 2017 dodelijke slachtoffers te betreuren. Door uiteenlopende oorzaken vielen er bij het Pannerdensch Kanaal en op de Maas, Amstel en de Oosterschelde totaal acht dodelijke slachters. In 2016 waren dat er zeven."

Om aan de cijfers te komen kijken Van der Heiden en zijn collega’s niet alleen binnen Rijkswaterstaat. "Een paar keer per jaar heb ik contact met havens van Rotterdam, Amsterdam en onze eigen verkeersposten om te vragen of ze cijfers blijven aanleveren. Ook heb ik contact met bijvoorbeeld de Koninklijke Reddingsmaatschappij (KNRM), de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en de landelijke eenheid van de politie. De KNRM is ook bij situaties waar wij niet zijn. We bekijken hun data en voegen die gegevens geanonimiseerd toe aan onze database."

Mensen bepalend

Het gedrag van de mens is een belangrijke factor bij de gevaarlijke situaties op de vaarwegen en in het voorkomen van ongevallen. Recreanten dragen bijvoorbeeld niet altijd reddingsvesten, soms omdat dit niet helpt bij het beoefenen van een watersport maar soms ook doordat ze er niet aan denken. Van der Heiden: "Een roeier kan zijn sport bijvoorbeeld minder goed beoefenen met een reddingsvest. Het is belangrijker dat mensen goed rekening houden met andere vaarweggebruikers, weersomstandigheden (zoals bijvoorbeeld mist en koud water) en zich bewust zijn van de mogelijke risico’s."

Registreren van scheepsongevallen met Vaar Melder-app

Het registreren van scheepsongevallen is noodzakelijk, maar inzicht krijgen in gevaarlijke situaties en bijna-ongelukken is nóg beter. Iedereen die zich op of naast het water bevindt kan gevaarlijke situaties melden. Zo heeft Rijkswaterstaat potentieel duizenden ogen extra met de vorig jaar gelanceerde Vaar Melder-app.

De invloed van de app is nog niet aantoonbaar: "Je kunt in de statistiek niet na één jaar al zeggen wat de invloed van de app is", zegt Van der Heiden. "Vorig jaar ontvingen we 500 meldingen, waarmee we wel het verschil kunnen maken."

Een schipper meldde bijvoorbeeld dat de pijlers van de oude Botlekbrug in het donker pas op het allerlaatste moment zichtbaar zijn. "Zulke incidenten worden dan opgepakt. Juist de registratie van de kleinere en bijna-ongevallen geeft Rijkswaterstaat de kans om eerder in te grijpen en (verbeter)maatregelen door te voeren in beheer, onderhoud en bediening."

Alle vaarweggebruikers, zowel beroepsmatig als recreatief, maakten regelmatig melding van gevaarlijk vaargedrag, verondiepingen in de vaarweg, bijna-aanvaringen en kapotte verlichting of verkeersborden bij bruggen en sluizen. Rijkswaterstaat kon hierdoor tijdig actie ondernemen en de veiligheid van de vaarweggebruikers beter waarborgen. Op basis van tips en aandachtspunten van gebruikers gaat Rijkswaterstaat dit jaar de Vaar Melder-app verder verbeteren door onder andere een aantal nieuwe categorieën toe te voegen.

Samenwerken aan veiligheid

Het aantal ongevallen waarbij zowel beroeps- als recreatievaart betrokken waren, is in 2017 gedaald naar 32 ten opzichte van 36 in 2016. Sinds 2012 schommelt dat aantal tussen de 29 en 40. In Nederland zijn er ongeveer 400.000 recreatievaartuigen in gebruik. Een groot deel daarvan maakt gebruik van de grote rijksvaarwegen.

Deze hoofdvaarwegen worden, zeker in de zomerperiode, gebruikt door zowel de beroeps- als recreatievaart. Rijkswaterstaat werkt daarom samen met beroeps- en recreatievaart en andere partijen mee aan het vergroten van de veiligheid op het water met de campagne ‘Varen doe je Samen!’. Deze campagne heeft geleid tot verschillende maatregelen, zoals het op bepaalde trajecten scheiden van beroeps- en reactievaart, het geven van voorlichting en het inzetten van mobiel verkeersleiders op het water, en het geven van adviezen aan recreatie- en beroepsvaart.