Experts vernietigend over intrekken referendum

DEN HAAG - Staatsrechtgeleerden en politicologen zijn het eens: het kabinet kan het raadgevend referendum beter niet afschaffen zoals het zich heeft voorgenomen. Zeven van deze deskundigen waarschuwen de Eerste Kamer, de laatste die er nog een stokje voor kan steken, dat het kabinet "niet chic'' en "bruusk'' opereert en het vertrouwen in de politiek dreigt te schaden.

De drie politicologen en bestuurskundigen die de senaat kwamen adviseren, maakten korte metten met het belangrijkste argument van minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken. Die wil van het raadgevend referendum af omdat dat bij de burger de misplaatste verwachting zou wekken dat het kabinet het advies van de kiezers volgt. Het zou daardoor knagen aan het vertrouwen in de politiek.

De wetenschappers vrezen juist dat de burger de overheid meer zal gaan wantrouwen nu die hem een machtsmiddel afpakt. Dat dreigt des te meer als de regering een (laatste) referendum over die afschaffing ook nog eens dwarsboomt. Ze wijzen erop dat juist lageropgeleiden, die de politiek doorgaans moeilijker kan bereiken, erg aan het referendum hechten.

Het kabinet staat wel in zijn recht, gaven de vier opgetrommelde staatsrechtgeleerden zuinigjes toe. De wetgever mag een eerdere wet nu eenmaal veranderen. Maar de afschaffing van het referendum zo forceren komt neer op "inbreken in je eigen huis'', vindt staatsrechtjurist Geerten Boogaard. Het is niet verboden, maar doe het alleen als het niet anders kan. En die noodzaak heeft het kabinet volgens hem niet aangetoond.

Boogaard vreest daarom voor 'braakschade'. Burgers moeten kunnen weten waar ze aan toe zijn, en dat is met een kunstgreep als deze in het geding. Geen wonder dus dat de burger zich "in het pak genaaid voelt''.

De deskundigen wilden de Eerste Kamer, waar de regeringscoalitie de kleinst mogelijke meerderheid heeft, niet voorschrijven of die de afschaffing moet blokkeren. Dat moeten de senatoren uiteindelijk zelf beslissen, vinden ze. Maar ook de wat terughoudender juristen lieten er geen twijfel over bestaan wat zij zouden doen. Geef de burger ten minste de kans zich er nog over uit te spreken, vinden bestuurskundige Frank Hendriks én jurist Roel Schutgens.