Inspectie SZW krijgt meer zicht op internationale schijnconstructies

DEN HAAG - Het blootleggen van internationale constructies, het ontrafelen van ondoorzichtige loonadministraties en het eerder herkennen van schijnconstructies zijn de resultaten van het schijnconstructie team van de Inspectie SZW. De onderzoeken blijken ingewikkeld en zeer arbeidsintensief te zijn. Het team heeft de afgelopen periode voor ruim twee miljoen euro aan boetes opgelegd.

Het team richtte zich de afgelopen jaren vooral op die bedrijven die bewust de regels ontduiken via ingewikkelde constructies om daarmee de kosten van arbeid te verlagen. Dit leidt tot oneerlijke concurrentie en onderbetaling en buitengewoon lange werktijden voor vaak kwetsbare werknemers. Deze onderzoeken vergen in verhouding veel meer tijd dan de reguliere onderzoeken van de Inspectie op overtredingen van de arbeidsmarktwetten. De constructies die de Inspectie vooral ziet hebben vaak een internationaal karakter, er wordt gewerkt met stagiaires, gefraudeerd met gefingeerde dienstverbanden en er wordt gebruik gemaakt van postbusondernemingen. Bij de onderzoeken wordt nauw samengewerkt met andere diensten, zoals Belastingdienst en IND.

Het team constateert dat de bedrijfsvoering van deze bedrijven vaak in het buitenland is ondergebracht. Om dan toch de benodigde administratie hier te krijgen voor onderzoek duurt lang. Deze gegevens zijn van groot belang om te kunnen vaststellen of het juiste loon is betaald en hoeveel uur er feitelijk gewerkt is. Het vergt intensief onderzoek om de drempels die moedwillig door het bedrijf worden opgeworpen te ontrafelen om de bewijslast tegen de fraudeur rond te krijgen.

Tijdens de onderzoeken blijkt ook dat werknemers die bij deze bedrijven werken niet altijd willen of durven te verklaren hoe hoog hun loon is en hoe lang ze werken. Het kost veel inzet om eerst vertrouwen te winnen om vervolgens die informatie toch boven tafel te krijgen. Het niet willen verklaren komt doordat de werknemers tevreden zijn met hun loon, al is dit vaak veel lager dan het Nederlandse minimumloon of het cao-loon. Niet durven te verklaren kan omdat zij worden geïntimideerd, of angst hebben om hun baan te verliezen als ze met de Inspectie praten.

Duidelijk is ook dat bedrijven die bewust de wet willen overtreden, snel nieuwe constructies bedenken als de wet- en regelgeving verandert of als duidelijk is dat de Inspectie SZW bepaalde constructies doorheeft. Dit vereist dat de Inspectie SZW en andere toezichthouders hier direct en innovatief op anticiperen.

Daarom is er een Kennis- en informatieplatform opgezet waar die kennis wordt gedeeld met andere partners, als Belastingdienst en IND. Daarnaast investeert de Inspectie in de contacten met buitenlandse inspectiediensten, onder andere in Polen, België en Roemenië. Door met hen samen te werken en informatie uit te wisselen kan de buitenlandse component van een constructie effectiever onderzocht worden.

De afgelopen jaren heeft het team 230 werkgevers gecontroleerd en zijn er uiteindelijk zestig boeterapporten opgemaakt voor een totaal van 2,2 miljoen euro aan boetes. De onderzoeken zijn uitgevoerd in vrijwel alle risicobranches in Nederland. Daarnaast zijn twee zaken strafrechtelijk opgepakt.