Promotieonderzoek: Losse arbeid veroorzaakte stakingen Rotterdamse haven
23-05-2013 11:09 | Algemeen | auteur de redactie
AMSTERDAM - De vele en dikwijls wilde stakingen in de Rotterdamse haven werden veroorzaakt door de extreem flexibele arbeidsmarkt in de haven in de eerste helft van de twintigste eeuw, en niet door de ideologische invloed van links-radicale politieke groeperingen. Dit is een van de conclusies in het promotieonderzoek van Evert Smit. Hij verdedigt zijn proefschrift op donderdag 30 mei aan de Universiteit van Amsterdam (UvA).
Smit laat zien dat het patroon van vele stakingen die vanaf 1889 plaatsvonden in de Rotterdamse haven, sterk afwijkt van wat dominant is in de Nederlandse arbeidsverhoudingen, doorgaans aangeduid met het poldermodel. De stakingen waren gedurende de gehele 20ste eeuw aanwezig in de haven van Rotterdam en leven in zekere mate voort tot op de dag van vandaag.
Losse arbeid en autonomie
De stakingen waren niet het gevolg van ideologische invloed van links-radicale politieke groeperingen. "De havenarbeiders hadden eerder een antipolitieke houding, maar sloegen de hulp van links-radicale bonden of politieke organisaties niet af", licht Smit toe.
"Het stakingspatroon ontstond aan het begin van de 20ste eeuw als een pragmatische reactie van de arbeiders op de extreem flexibele arbeidsmarkt in de haven, het systeem van losse arbeid. Na de Tweede Wereldoorlog duurde het voort, doordat de handmatige overslag van stukgoederen (vaten, kratten en dergelijke) zich niet leende voor mechanisatie. Dit betekende dat de havenwerkers - in tegenstelling tot fabrieksarbeiders - een sterke mate van autonomie in het arbeidsproces, en dus tegenover hun leidinggevenden, behielden."
Dat de stakingen doorleven tot op de dag van vandaag, ook nadat de container de traditionele stukgoedoverslag vervangen heeft, schrijft Smit toe aan een voor de haven kenmerkende cultuur.
Geboeid door de haven
Smit raakte al op jonge leeftijd geboeid door de Rotterdamse haven. In zijn studententijd ging hij als sjorder aan de slag in de haven en maakte de staking van 1979 van nabij mee. Na zijn afstuderen ging hij van 1986 tot 1990 werken bij het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam en hield hij zich intensief bezig met de arbeidsverhoudingen in de haven. Ook in zijn huidige functie als onderzoeker en adviseur bij Basis & Beleid Organisatieadviseurs heeft hij regelmatig ontmoetingen met havenbedrijven in Rotterdam.
De promotieplechtigheid vindt plaats op donderdag 30 mei om 14.00 uur in de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.
Smit laat zien dat het patroon van vele stakingen die vanaf 1889 plaatsvonden in de Rotterdamse haven, sterk afwijkt van wat dominant is in de Nederlandse arbeidsverhoudingen, doorgaans aangeduid met het poldermodel. De stakingen waren gedurende de gehele 20ste eeuw aanwezig in de haven van Rotterdam en leven in zekere mate voort tot op de dag van vandaag.
Losse arbeid en autonomie
De stakingen waren niet het gevolg van ideologische invloed van links-radicale politieke groeperingen. "De havenarbeiders hadden eerder een antipolitieke houding, maar sloegen de hulp van links-radicale bonden of politieke organisaties niet af", licht Smit toe.
"Het stakingspatroon ontstond aan het begin van de 20ste eeuw als een pragmatische reactie van de arbeiders op de extreem flexibele arbeidsmarkt in de haven, het systeem van losse arbeid. Na de Tweede Wereldoorlog duurde het voort, doordat de handmatige overslag van stukgoederen (vaten, kratten en dergelijke) zich niet leende voor mechanisatie. Dit betekende dat de havenwerkers - in tegenstelling tot fabrieksarbeiders - een sterke mate van autonomie in het arbeidsproces, en dus tegenover hun leidinggevenden, behielden."
Dat de stakingen doorleven tot op de dag van vandaag, ook nadat de container de traditionele stukgoedoverslag vervangen heeft, schrijft Smit toe aan een voor de haven kenmerkende cultuur.
Geboeid door de haven
Smit raakte al op jonge leeftijd geboeid door de Rotterdamse haven. In zijn studententijd ging hij als sjorder aan de slag in de haven en maakte de staking van 1979 van nabij mee. Na zijn afstuderen ging hij van 1986 tot 1990 werken bij het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam en hield hij zich intensief bezig met de arbeidsverhoudingen in de haven. Ook in zijn huidige functie als onderzoeker en adviseur bij Basis & Beleid Organisatieadviseurs heeft hij regelmatig ontmoetingen met havenbedrijven in Rotterdam.
De promotieplechtigheid vindt plaats op donderdag 30 mei om 14.00 uur in de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.