Actieplan voor toekomst industriecluster in Rotterdam en Moerdijk

ROTTERDAM/MOERDIJK - Een gezamenlijke aanpak is noodzakelijk om de toekomst van het raffinage-, chemie- en energiecluster in Rotterdam en Moerdijk te waarborgen. Deze industrie is belangrijk voor de Nederlandse economie, maar staat onder druk. Een actieplan geschreven onder leiding van oud Shell-topman Rein Willems stelt daarom een aanpak voor om de bestaande industriële activiteiten te optimaliseren en het industriecluster verder te vernieuwen. Vanwege de complexiteit en de urgentie is het voorstel een clustercommissaris te benoemen die deze aanpak coördineert en aanjaagt.    

Minister Kamp van Economische Zaken verwelkomt het actieplan: “Het industriecluster in Rotterdam en Moerdijk is van groot belang voor de Nederlandse economie. Het is goed dat dit cluster zich met het actieplan op de toekomst richt. Door efficiënter gebruik te maken van grondstoffen en energie, door CO2 en warmte te leveren aan de regio en door in te zetten op technische innovaties behoudt de chemische industrie haar internationale concurrentiepositie en blijft er bedrijvigheid in de regio.”

Allard Castelein, president-directeur Havenbedrijf Rotterdam: “Het industriecluster in Rotterdam en Moerdijk is goed voor 54.000 banen en een toegevoegde waarde van 10,5 miljard euro, maar staat internationaal onder grote druk. We gaan daarom graag met dit actieplan aan de slag, samen met de bedrijven, het Ministerie van Economische Zaken en Moerdijk.”

Het actieplan, geschreven in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en het Havenbedrijf Rotterdam, geeft aan hoe het industriecluster zijn goede positie kan gebruiken om uitdagingen het hoofd te bieden zoals de lage prijs van grondstoffen en energie elders in de wereld en het structureel teruglopen van de vraag naar olieproducten in Europa.

Dit moet gebeuren binnen de context van een transitie naar een CO2-arme economie. Uitgangspunt is dat het industriecluster van Rotterdam en Moerdijk in 2030 nog steeds toonaangevend moet zijn in Europa. Het actieplan richt zich daarom op twee sporen: versterking van de concurrentiekracht van bestaande bedrijven en een vernieuwingsslag gericht op het gebruik van biomassa, recycling, hernieuwbare elektriciteit en technologische innovaties.

Het Ministerie van Economische Zaken, het Havenbedrijf Rotterdam en het Havenschap Moerdijk  zullen betrokken blijven bij de uitwerking van het actieplan ‘Samen werken aan een cluster in transitie’. De plannen zijn grotendeels al in ontwikkeling, maar niet eerder is de urgentie onder bedrijven en stakeholders zo breed gevoeld.

Om het bestaande cluster te optimaliseren noemt het rapport drie acties:

1. Versterking van het Rotterdamse chloorcluster door ketenintegratie.
2. Bundeling van niet-kernactiviteiten. Door een gezamenlijke uitwisseling en verwerking van onder andere stoom, afvalwater en slib gaan productiekosten en emissies naar beneden. 
3. Levering van waardevolle reststromen aan de regio. Hierbij gaat het vooral om gebruik van restwarmte en/of CO2 voor de glastuinbouw en de bebouwde omgeving.

Voor vernieuwing van de industrie noemt het rapport twee acties:

1. Gebruik van nieuwe grondstoffen en recycling. De grootste uitdaging voor Rotterdam is om een biobased cluster op basis van bioraffinage te ontwikkelen waarbij de aangevoerde tweede generatie biomassa wordt omgezet in glucose, ethanol en lignine.
2. Het wereldwijd scouten van innovaties die relevant zijn voor het industriecluster, het toepassen van nieuwe technologieën en onderzoek naar mogelijkheden voor versnelling van de transitie.

Voor zowel het versterken van de bestaande industrie als het vernieuwen van het cluster noemt het rapport twee acties:

1. Wegnemen van concrete belemmeringen. Onder andere door het verdiepen van de Nieuwe Waterweg, het zoveel mogelijk wegnemen van onzekerheid rondom NOx-emissies en een evenwichtige toerekening van emissierechten voor CO2 bij levering aan derden.
2. Aanstellen van een clustercommissaris. Deze moet als aanjager van genoemde acties gaan optreden, en met het cluster een beleidsagenda ten behoeve van de energietransitie uitwerken. Hiervoor is volgens het actieplan een budget noodzakelijk van 2 miljoen euro per jaar.