Luchtvaart wikt: veilige of goedkope route

NEW YORK - Blijkt de boven Oost-Oekraïne neergestorte Boeing 777 van Malaysia Airlines inderdaad uit de lucht te zijn geschoten, dan levert dat wereldleiders en diplomaten heel wat hoofdbrekens op. Maar ook voor luchtvaartmaatschappijen zou dat grote gevolgen hebben.

Passagiersvliegtuigen zullen zich gedwongen zien met een wijdere boog om onveilige windstreken heen te vliegen. Dat maakt vliegreizen langer en kost meer kerosine. Het is niet uitgesloten dat vliegmaatschappijen sommige luchtverbindingen zelfs helemaal zullen willen schrappen.

Al onmiddellijk na de eerste berichten over de crash van vlucht MH17 van Schiphol naar Kuala Lumpur gaven velen lucht aan hun verbijstering over de route die het vliegtuig vloog. Het toestel mocht dan wel hoog over het geweld van de burgeroorlog in Oost-Oekraïne heenvliegen, Malaysia Airlines zou toch een onaanvaardbaar risico hebben genomen.

Maar de Maleisische maatschappij bleek lang de enige niet die het luchtruim boven de strijdende partijen bleef gebruiken. Tal van concurrenten zagen evenmin reden voor een omweg. Internationale luchtvaartautoriteiten merkten de route immers nog altijd als veilig aan. De burgerluchtvaartorganisatie van de Verenigde Naties (ICAO) had in mei weliswaar een waarschuwing doen uitgaan, maar die was maar beperkt en gold voor andere delen van Oekraïne.

Maar juist de afgelopen dagen was er wel reden voor passerend vliegverkeer om te vrezen. Eerder deze week schoten de pro-Russische rebellen in het oosten van Oekraïne naar eigen zeggen een Oekraïens gevechtsvliegtuig uit de lucht. En volgens de regering in Kiev werd een militair transportvliegtuig geraakt door een vanuit Rusland afgevuurde raket.

Vliegmaatschappijen als Qantas en Korean Air Lines (KAL) hadden die waarschuwingen niet nodig. Zij besloten al maanden geleden het roerige Oekraïne voortaan links te laten liggen. De laatste maatschappij is wellicht extra behoedzaam omdat zij al eens meemaakte wat Malaysia Airlines donderdag overkwam. In 1983 schoten Sovjet-troepen een KAL-vlucht uit de lucht. Alle 269 inzittenden kwamen om.

Zolang het luchtruim niet uit voorzorg gesloten wordt beslissen luchtvaartmaatschappijen zelf of ze een vliegroute aandurven. En dat gaat ze goed af, vindt de Amerikaanse luchtvaartjurist Thomas Routh. Hij wijst erop dat er 'elke dag lijnvliegtuigen over Afghanistan vliegen'.

Als de burgerluchtvaart onrustige delen van de wereld voortaan wil mijden, dan gaat dat volgens deskundigen in de papieren lopen. De extra kerosine en verse bemanningsleden die dat vergt zou de vliegmaatschappijen - en dus de klanten - volgens de Amerikaanse luchtvaartadviseur Greg Raiff handenvol geld kosten. Als de maatschappijen sommige bestemmingen in het vervolg niet überhaupt links laten liggen.

Toch zijn er inmiddels heel wat streken die de luchtvaartmaatschappijen liever uit de weg gaan. Zo mijdt een aantal van hen Syrië, waar een bloedige burgeroorlog woedt. Ook voor Jemen, Noord-Korea, Pakistan, Iran en de Sinaï maken sommige passagiersvliegtuigen een omweg. (Novum)