Elke dag komen 6,6 miljoen sigaretten ons land binnen, waarover hier geen accijns is betaald

Over één op de vijf pakjes sigaretten is in Nederland geen accijns of btw betaald. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van marktonderzoekbureau WSPM, gepubliceerd door de Nationale Smokkel Monitor, een platform dat illegale sigarettenhandel in kaart brengt. Uit onderzoek van het Europese agentschap voor intellectuele eigendom en belastingen bleek vorige maand al dat sigaretten goed zijn voor 22 procent van alle namaakartikelen. Volgens branchevereniging VSK is de illegale handel in sigaretten onstuitbaar geworden.

“Natuurlijk boeken FIOD en douane successen”, zegt Jan Hein Straten van de Vereniging voor Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten (VSK). “Maar het zijn druppels op een gloeiende plaat. De grootste vangst van dit jaar was die van 6,6 miljoen illegale sigaretten in een vrachtwagen. Het resultaat van goed speurwerk. Maar volgens onze gegevens komt datzelfde aantal elke dag ons land binnen.”

Jaarlijks loopt de overheid daarmee meer dan 1 miljard euro aan belastinginkomsten mis, volgens Sträter. Op de Nationale Smokkel Monitor wordt de illegale sigarettenhandel en -smokkel compleet in kaart gebracht, waaronder de bedragen die de staat jaarlijks misloopt aan accijns en btw.

Pakjes in zwerfafval

WSPM zocht in de laatste drie maanden van 2022 zevenduizend sigaretten- en shagverpakkingen tussen het (zwerf-)afval. Op basis van laboratoriumonderzoek werd vervolgens de precieze herkomst ervan bepaald. Het overgrote deel (78,9 procent) betrof Nederlandse sigaretten; de rest was in het buitenland gekocht of betrof namaaksigaretten, uit illegale fabrieken.

Eén op de vijf namaakartikelen is sigaret

Europese douanediensten nemen steeds meer namaakartikelen in beslag, blijkt uit een rapport van EUIPO en TAXUD, de Europese directoraten voor intellectuele eigendom en belastingen. De productsoorten die het meest in beslag werden genomen (qua hoeveelheid): sigaretten (22,1 procent), etiketten en merklabels (14,1 procent), kleding (5,8 procent) en audio/video (4,8 procent).

Grensverkeer doodsteek voor ondernemers

Het grootste deel van de buitenlandse sigaretten en tabak komt uit onze directe buurlanden. Door de laatste accijnsverhoging in Nederland nam het prijsverschil met Duitsland toe tot bijna 30 euro op een slof. “Tel uit je winst, als je net over de grens je kofferbak met sloffen rooktabak vollaadt en daarnaast nog even je tank goedkoper vult”, zegt VSK.

Het grensverkeer betekent een ramp voor ondernemers vlakbij België en Duitsland. “De gemiddelde omzetdaling voor onze winkels is sinds 2020 meer dan 30 procent, dat komt deels door de lockdown en deels door het grensverkeer. Hoe dichter een winkel bij de grens zit, hoe groter het effect. Voor tabak gaat men de grens over en met zulke prijsverschillen per pakje kun je mensen ook geen ongelijk geven.”, verklaart een winkelier in het grensgebied.

Prijsverschillen met buitenland zorgen voor toename van illegale handel

In 2020 voerde de Nederlandse overheid, om roken te ontmoedigen, de grootste accijnsverhoging ooit door op sigaretten en shag. In andere landen bleef die grote stijging uit. Het aantal sigaretten en shag dat niet in Nederland gekocht is, liet direct een stijging zien.

Per april 2023 zal de accijns en BTW op een pakje sigaretten met € 1,22 verhoogd worden. De coalitiepartijen in de Tweede Kamer stellen nu voor om de accijnzen en BTW op shag nóg verder te verhogen, met maar liefst € 3,40 per pakje van 50 gram.

Voor rokende Nederlanders met een lager besteedbaar maandinkomen, voornamelijk shagrokers, heeft deze maatregel een inflatie verhogend effect van zo’n 0,87 procent, bovenop de almaar stijgende energie- en andere lasten. Als de plannen doorgaan stijgt de accijns op rooktabak in één jaar met meer dan 64 procent en kost een pakje over anderhalf jaar meer dan € 20,-. Precies hetzelfde pakje wordt in Duitsland in 2024 nog steeds voor € 13,50 verkocht.

Bij het huidige prijspeil komt 24 procent van alle in Nederland gerookte shag al uit het buitenland. Bij een tweevoudige verhoging van €3,40 per pakje zullen de illegale handel en de grensverkopen alleen maar toenemen.

Met de geplande accijnsverhoging per 1 april verwacht VSK nog grotere problemen. “Wij hopen dat de overheid de negatieve gevolgen van dit beleid inziet. Deze problemen hebben immers vergaande gevolgen. Excessieve accijnsverhogingen zorgen ervoor dat consumenten op zoek gaan naar goedkopere alternatieven welke in de buurlanden te vinden zijn. Het resultaat is een toename in de grensverkopen en het spekken van de schatkist van de buurlanden. Daarnaast kopen steeds meer consumenten hun tabaksproducten in het illegale circuit.

Verhoog net als in Duitsland de accijnzen op een gematigde wijze, verspreid over meerdere jaren. Een gematigd plan zorgt ervoor dat de accijns (verhogingen) in Nederland niet uit de pas lopen met de accijns (verhogingen) in onze buurlanden België en Duitsland. Alvorens een nieuwe accijnsverhoging wordt ingevoerd is het essentieel een goede evaluatie van de grenseffecten uit te voeren.”, stelt VSK.