Clicky


2022 was voor NS 'een zwaar en vervelend jaar'

2022 was voor NS 'een zwaar en vervelend jaar'
23-02-2023 10:36 | Bedrijfsnieuws | auteur Redactie

UTRECHT - [update 10:44 uur] "2022 was voor NS een zwaar en vervelend jaar, met als dieptepunt september toen NS fors minder treinen reed door een tekort aan collega’s." Dat zegt Wouter Koolmees, president-directeur van NS, tijdens de presentatie van het jaarverslag 2022 in het NS-opleidingscentrum in Amersfoort.

"Hierin hebben we de reiziger tekort gedaan. Het laat duidelijk zien hoe belangrijk de collega’s zijn. In december zijn we met een nieuwe dienstregeling gestart. De eerste weken sinds de invoering van deze dienstregeling laten positieve resultaten zien. Ten opzichte van vergelijkbare periodes in 2019 en 2020 hebben reizigers minder vaak een te drukke trein, worden ze minder geconfronteerd met uitvallende treinen en kunnen ze vaker zitten. Vanuit deze nieuwe basis bouwen we voort. 2023 moet het jaar zijn waarin de reiziger weer op ons kan rekenen."

“Door de vergrijzing zal de krapte op de arbeidsmarkt komende jaren aanhouden. Iedereen in Nederland, werkgevers in het bijzonder, gaat dat merken. We willen dat medewerkers met plezier hun werk doen en als werkgever moet je zorgen dat werknemers worden ingezet waar ze het meest nodig zijn. Dat geldt ook voor NS", zegt Wouter Koolmees, president-directeur NS.

“Gezonde arbeidsverhoudingen zijn de sleutel voor succesvolle organisaties. Bedrijven zullen zich dat meer en meer gaan realiseren. Door de vergrijzing zal de krapte op de arbeidsmarkt komende jaren aanhouden. Iedereen in Nederland, werkgevers in het bijzonder, gaat dat merken. We willen dat medewerkers met plezier hun werk doen en als werkgever moet je zorgen dat werknemers worden ingezet waar ze het meest nodig zijn. Dat geldt ook voor NS. We blijven investeren in onze collega’s om ook tevreden reizigers te houden. Daarnaast blijven we inzetten op de werving, selectie en opleiding van nieuwe collega’s. We willen namelijk voorkomen dat 2022 zich herhaalt.”

Minder reizigers

Ook in 2022 vervoerde NS minder reizigers dan voor de coronapandemie. In maart, waarin de laatste coronamaatregelen zoals het verplichte mondkapje verdwenen, kwam de reizigersgroei weer op gang. De groei is echter in het najaar gestagneerd, waardoor we nu 20 procent minder reizigers vervoeren dan voor corona. Daarbij valt op dat het reispatroon in Nederland fors veranderd is. Zo is het in de weekenden drukker geworden. Doordeweeks is het vooral druk op de dinsdag en donderdag, terwijl het op de andere werkdagen (maandag, woensdag en vrijdag) juist rustiger is geworden omdat de forens meer vanuit huis is gaan werken.  

Onderliggend operationeel verlies

De lagere reizigersaantallen hebben, net zoals in 2020 en 2021, grote gevolgen voor de financiën van NS. Hierdoor heeft NS een negatief onderliggend resultaat uit bedrijfsactiviteiten (resultaat uit bedrijfsactiviteiten geschoond voor de ontvangen beschikbaarheidsvergoeding OV en bijzondere posten) gerealiseerd van -€ 304 miljoen (2021: -€ 952 miljoen). Dat is een minder groot onderliggend operationeel verlies dan eerdere jaren sinds de uitbraak van corona, maar het resultaat is nog steeds ruim onvoldoende voor een financieel gezond NS. Door de beschikbaarheidsvergoeding OV van € 274 miljoen en een vergoeding van € 12 miljoen uit de NOW-regeling, die NS van de overheid ontving, bedraagt het operationele verlies -€ 16 miljoen. Tezamen met € 408 miljoen aan andere incidentele en bijzondere boekhoudkundige posten, bedraagt het resultaat uit bedrijfsactiviteiten € 391 miljoen (2021: € 71 miljoen).

Prestaties 2022

In het jaarverslag rapporteert NS over de gemiddelde prestaties over het jaar. Vooral in een jaar met veel uitersten zegt dit niet alles over de individuele ervaringen van onze reizigers. In 2022 kwam 91,6% van de reizigers op tijd (2021: 94,4%). Het percentage reizigers dat een zitplaats in de spits had, komt over heel 2022 uit op 96,6% (2021: 99,6%).

Op de Hogesnelheidslijn (HSL) kwam 82,0% van de reizigers op tijd. Dat is minder dan in 2021 (89,2%). Dit komt grotendeels door een snelheidsbeperking die eind oktober is ingevoerd op de HSL, een voorzorgsmaatregel omdat er problemen zijn met de constructie van een viaduct ter hoogte van Rijpwetering. Hierdoor is op delen van het traject de maximale snelheid verlaagd voor de Intercity Direct-treinen, de IC Brussel, Eurostar en Thalys. Ook in 2023 zullen reizigers hier hinder door ondervinden. Het percentage reizigers dat een zitplaats in de spits had op de HSL, komt uit op 98,0% (2021: 99,9%).

Op 11 december is NS gestart met Dienstregeling 2023 die beter aansluit op het nieuwe reisgedrag met structureel minder reizigers en meer mensen die thuiswerken. De eerste resultaten van de dienstregeling in januari 2023 laten zien dat het beter gaat, in vergelijking met januari 2020, de laatste januarimaand zonder coronamaatregelen. In januari 2023 waren gemiddeld 55 treinen per week te druk tijdens de spits (januari 2020: 129). Tijdens de spits had 96,8% van de reizigers in januari een zitplaats (januari 2020: 95,3%) en is 2,0% van de treinen uitgevallen (januari 2020: 2,4%). Ook zijn er aanzienlijk minder druktemeldingen gedaan door reizigers in januari (januari 2023: 2.800, januari 2020: 5.000).

Werving: bijna 51.000 sollicitanten

NS had vorig jaar 7.048 vacatures, waarvan we voor 5.162 vacatures een geschikte kandidaat hebben gevonden. In totaal heeft NS afgelopen jaar 50.938 sollicitaties ontvangen. Door de krappe arbeidsmarkt en het gestegen ziekteverzuim groeide in 2022 het tekort aan onder andere conducteurs, machinisten, medewerkers Veiligheid & Service en retailmedewerkers in onze winkels op de stations. Met name door het tekort aan collega’s op de trein hebben reizigers veel hinder ondervonden. NS is in de zomer gestart met het intensiveren van wervingscampagnes, heeft de wervingscapaciteit uitgebreid en heeft solliciteren laagdrempeliger gemaakt. Hierdoor hebben we afgelopen jaar fors meer collega’s aangenomen dan voorgaande jaren, waarvan het overgrote deel in de tweede helft van het jaar: 350 conducteurs, 487 machinisten, 119 medewerkers Veiligheid & Service en 1.721 retailmedewerkers.

Stationswaardering licht gestegen 

Voor het zevende jaar op rij zijn reizigers iets meer tevreden over hun station. Reizigers gaven vorig jaar een gemiddeld rapportcijfer van 7,32 (2021: 7,31). Afgelopen jaar zijn stations Gouda en Zwolle gemoderniseerd en opgeleverd. NS en ProRail spannen zich in om stations door te ontwikkelen tot een knooppunt waar meerdere vormen van vervoer samenkomen en om stations steeds meer te verbinden met stad en omgeving. Deze maand tekenden het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, ProRail en NS een gezamenlijke stationsagenda als leidraad voor de verdere ontwikkeling van stations. 

Financiële prestaties 

NS behaalde door vervoer per trein in Nederland en Duitsland en exploitatie van stations in Nederland een omzet van € 3.055 miljoen (€ 2.252 miljoen). De activiteiten van Abellio UK zijn separaat gepresenteerd en worden in deze totaalcijfers niet meegenomen met het oog op de verwachte verkoop op korte termijn van onze activiteiten in het Verenigd Koninkrijk. NS realiseerde een negatief onderliggend resultaat uit bedrijfsactiviteiten van -€ 304 miljoen (2021: -€ 952 miljoen). Het resultaat uit bedrijfsactiviteiten komt uit op € 391 miljoen (2021: € 71 miljoen). Dit wordt vooral veroorzaakt door twee belangrijke factoren.

Allereerst komt dit door incidentele posten zoals de ontvangen beschikbaarheidsvergoeding van de overheid van € 274 miljoen. 2022 was het laatste jaar waarover de overheid de beschikbaarheidsvergoeding heeft uitgekeerd. Daarnaast is er een boekhoudkundig positief effect van € 385 miljoen in 2022 als gevolg van het gedeeltelijk terugdraaien van de afwaardering van € 1,6 miljard die NS in 2020 al moest inboeken. Dat was nodig omdat de hoofdrailnetconcessie langdurig verlieslatend was geworden als gevolg van de aanzienlijk lagere reizigersaantallen door corona. Dankzij de beschikbaarheidsvergoeding OV zijn de verliezen lager uitgevallen, waardoor een deel van de afwaardering kon worden teruggedraaid.

Het nettoresultaat over de verslagperiode is uitgekomen op € 579 miljoen, inclusief een positief resultaat uit de beëindigde bedrijfsactiviteiten in het Verenigd Koninkrijk van € 54 miljoen en een positief netto financieringsresultaat van € 178 miljoen. Dit laatste komt met name door positieve boekhoudkundige resultaten bij het terugverwerven van de concessies in Duitsland en het gedeeltelijk terugdraaien van de afwaardering en voorzieningen die zijn verantwoord in 2021 als gevolg van de herstructurering van Abellio Rail Mitteldeutschland en WestfalenBahn.

Activiteiten in Nederland 

In Nederland kwamen de vervoersopbrengsten uit op € 2.362 miljoen. Doordat NS in 2022 meer reizigers heeft vervoerd, ligt de opbrengst hoger dan in 2021 (€ 1.547 miljoen). Net zoals in 2020 en 2021 heeft NS vorig jaar een beschikbaarheidsvergoeding ontvangen om de treinen te blijven rijden ondanks de fors lagere reizigersaantallen van € 274 miljoen (2021: €925 miljoen). Ook de opbrengsten van de exploitatie van stations zijn gestegen door de groei in het aantal reizigers (2022: € 437 miljoen, 2021: €327 miljoen). Door de gevolgen van de ingrijpende coronamaatregelen voor winkels en horeca die de eerste maanden van 2022 nog golden, heeft NS voor de exploitatie van stations een NOW-vergoeding van € 12 miljoen ontvangen (2021: € 15 miljoen).

Activiteiten in Duitsland 

De financiële impact als gevolg van de coronapandemie was in Duitsland voor NS beperkt. Het risico voor tegenvallende opbrengsten door lagere reizigersaantallen is namelijk in Duitsland belegd bij de openbaar-vervoersautoriteiten en niet bij de vervoerders zelf. Na de herstructurering en het terugverwerven van activiteiten laat Abellio in Duitsland bemoedigende resultaten zien. De herstructurering maakt de resultaten van 2022 en 2021 onvergelijkbaar. Het resultaat uit bedrijfsactiviteiten in Duitsland was positief. Abellio behaalde in Duitsland een omzet van € 256 miljoen (2021: € 378 miljoen) en een resultaat uit bedrijfsactiviteiten van € 2 miljoen (2021: -€ 22 miljoen).

Activiteiten in Verenigd Koninkrijk 

NS heeft toegewerkt naar een vertrek uit de Britse markt. Na goedkeuring door de aandeelhouder is Abellio UK per 31 mei 2022  verantwoord als ‘aangehouden voor verkoop’. Omdat inmiddels alle benodigde goedkeuringen zijn verleend, is de verwachting dat de transactie op korte termijn kan worden geeffectueerd. Abellio behaalde in het Verenigd Koninkrijk een omzet van € 2.460 miljoen (2021: € 3.294 miljoen). Het netto resultaat uit beëindigde bedrijfsactiviteiten komt uit op € 54 miljoen (2021: € 417 miljoen). Ook bij Abellio UK wordt het netto resultaat beïnvloed door het effect van incidentele en bijzondere boekhoudkundige posten. Het onderliggend resultaat uit bedrijfsactiviteiten van Abellio UK bedraagt € 44 miljoen (2021: € 29 miljoen).

Vooruitblik 

De komende jaren zullen voor NS financieel uitdagend blijven. Dat komt door de hoge inflatie, structureel lagere reizigersaantallen, onzekerheid over energieprijzen en het aflopen van de beschikbaarheidsvergoeding in 2022. In 2023 is een eenmalige transitievergoeding van € 45 miljoen in het vooruitzicht gesteld. Gedurende de periode 2020-2022 heeft corona NS, inclusief de ontvangen beschikbaarheidsvergoeding, € 220 miljoen aan operationele verliezen gekost.

NS moet de komende jaren blijven lenen om alle bedrijfsactiviteiten en investeringen volledig te financieren, terwijl de schuld afgelopen jaren al is opgelopen met ruim € 1.185 miljoen naar € 1,8 miljard. We blijven ons inspannen om het kostenniveau te verlagen. In 2020 is NS met een programma gestart om € 1,4 miljard te besparen tot en met 2024. Inmiddels heeft NS de helft van dit programma gerealiseerd. Wij verwachten dat de huidige Hoofdrailnetconcessie verlieslatend blijft tot en met 2024.

De komende periode wordt gesproken met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat over de voorwaarden voor de nieuwe concessie die in 2025 ingaat.