Verkeersveiligheid in de EU: aantal dodelijke slachtoffers onder het niveau van vóór de pandemie

BRUSSEL - De Europese Commissie publiceert vandaag voorlopige cijfers over het aantal verkeersdoden in 2022. Vorig jaar kwamen bij verkeersongevallen ongeveer 20 600 mensen om het leven, een stijging van 3 procent ten opzichte van 2021, wat te wijten is aan het herstel van het verkeer na de pandemie. Dit zijn echter 2 000 verkeersdoden minder (-10 procent) dan in 2019, het jaar vóór de pandemie. Het doel van de EU en de VN is het aantal verkeersdoden tegen 2030 te halveren. 

Uiteenlopende tendensen in de lidstaten

Het aantal verkeersdoden in de hele EU steeg in 2022 met 3 procent ten opzichte van het voorgaande jaar, hoofdzakelijk omdat het verkeersniveau zich na de pandemie herstelde. Belangrijk is dat veel van de tijdens de COVID-19-periode behaalde winsten (waaronder een daling van 17 procent tussen 2019 en 2020) niet verloren zijn gegaan. Ten opzichte van 2019 is het aantal doden met 10 procent gedaald in 2022.

De vooruitgang is echter zeer ongelijk verdeeld tussen de lidstaten. De grootste dalingen, met meer dan 30 procent, werden gemeld in Litouwen en Polen; ook Denemarken registreerde een daling van 23 procent. In landen als Ierland, Spanje, Frankrijk, Italië, Nederland en Zweden is het aantal verkeersdoden de afgelopen drie jaar daarentegen min of meer stabiel gebleven of zelfs gestegen.

De landenrangschikking van het aantal verkeersdoden is niet ingrijpend veranderd ten opzichte van vóór de pandemie: in 2022 hadden Zweden en Denemarken nog steeds de veiligste wegen (respectievelijk 21 en 26 doden per miljoen inwoners) en Roemenië de minst veilige (78/miljoen). Het EU-gemiddelde bedroeg 46 verkeersdoden per miljoen inwoners. 

Zwaarst getroffen groepen

Op basis van de beschikbare gegevens voor 2021 (voor 2022 zijn nog geen gedetailleerde gegevens beschikbaar) liet 52 procent van het verkeersdoden in de EU het leven op plattelandswegen, tegenover 39 procent in stedelijke gebieden en 9 procent op autosnelwegen. Drie van de vier verkeersdoden (78 procent) waren mannen. 45 procent van alle verkeersdoden waren inzittenden van auto's (bestuurders en passagiers), 18 procent voetgangers, 19 procent gebruikers van gemotoriseerde tweewielers (motorfietsen en bromfietsen) en 9 procent fietsers.

In stedelijke gebieden is het patroon echter zeer verschillend: kwetsbare weggebruikers (voetgangers, fietsers en gebruikers van gemotoriseerde tweewielers) vertegenwoordigen er net geen 70 procent van het totale aantal verkeersdoden. De overgrote meerderheid van deze verkeersdoden is het slachtoffer van een ongeval waarbij auto's en vrachtwagens betrokken zijn. Het is dus belangrijk dat kwetsbare weggebruikers beter worden beschermd.

Hoewel we de toename van het aantal fietsers in de mobiliteitsmix in veel lidstaten alleen maar kunnen toejuichen, is het stijgende aantal verkeersdoden onder fietsers op de EU-wegen verontrustend.  Dit is de enige groep weggebruikers waarvoor het aantal verkeersdoden in het voorbije decennium niet aanzienlijk is gedaald, wat met name te wijten is aan een gebrek aan goed uitgeruste fietsinfrastructuur. Uit voorlopige cijfers uit Frankrijk blijkt bijvoorbeeld dat het aantal verkeersdoden onder fietsers er met 30 procent is gestegen ten opzichte van 2019.

Achtergrond

In 2018 heeft de EU zich tot doel gesteld het aantal verkeersdoden, en voor het eerst ook het aantal ernstig gewonden, te halveren tegen 2030. Deze doelstelling werd verder uitgewerkt in het strategisch actieplan inzake verkeersveiligheid van de Commissie en het EU-beleidskader voor verkeersveiligheid voor de periode 2021-2030, waarin ook verkeersveiligheidsplannen zijn opgenomen om het aantal verkeersdoden tegen 2050 tot nul terug te brengen (“Vision Zero”).

Verkeersveiligheid stond ook centraal in recente beleidsinitiatieven van de EU op het gebied van mobiliteit, zoals de strategie voor duurzame en slimme mobiliteit en het voorstel van de Commissie voor een herziening van de TEN-T-verordening en het kader voor stedelijke mobiliteit.

De EU speelt een voortrekkersrol in het tweede decennium van het Actieprogramma inzake verkeersveiligheid voor de periode 2021-2030, dat de VN in augustus 2020 heeft aangekondigd voor.

In de komende weken zal de Commissie een pakket maatregelen voorstellen waarin verkeersveiligheid vanuit diverse invalshoeken wordt benaderd, teneinde de Europese wegen nog veiliger te maken.