Clicky


Nijpend personeelstekort en economische tegenwind zorgen voor grenzen aan groei in transport en logistiek

Nijpend personeelstekort en economische tegenwind zorgen voor grenzen aan groei in transport en logistiek
12-07-2022 09:01 | Transport | auteur Redactie | Esther van der Wal

AMSTERDAM - De transport- en logistieksector laat de extremen van de pandemie geleidelijk achter zich dit jaar: reizigers keren terug, consumenten kopen geen extra goederen meer en e-commerce maakt na een groeispurt een correctie door. De terugkeer van weggevallen personenvervoer en de inhaalvraag naar vliegreizen stuwt het herstel dit jaar nog fors. Tegelijkertijd zorgen de oorlog in Oekraïne en de daarmee verbonden sterke prijsstijgingen en economische tegenwind ervoor dat het vervoer van goederen stagneert. Dit blijkt uit het nieuwe vooruitzicht transport en logistiek van ING Research.

Meer economische tegenwind

Na de terugkeer van het passagiersvervoer en de inhaalvraag van vakantiegangers vertraagt de transport- en logistieksector in de tweede helft van 2022. Desondanks groeit de sector per saldo nog altijd zo’n 10 procent, waarmee transport en logistiek als geheel weer boven het niveau van voor de pandemie uitkomt. Tegelijkertijd merken logistieke bedrijven dat de hausse van extra consumentengoederen voorbij is en dat er met de oorlog in Oekraïne en forse prijsstijgingen meer economische tegenwind is. Daarnaast maakt het pakketvervoer, na twee hoogtij jaren voor e-commerce en ruim 60 procent groei in aantallen pakketten, in 2022 een lichte correctie door.

Steeds drukker in de lucht

De onverwacht snelle terugkeer van passagiers aan boord stelt de luchtvaart dit jaar flink op de proef. Het vliegverkeer van en naar Europese luchthavens is na een langzame start halverwege 2022 weer terug op 86 procent van het pre-pandemieniveau (2019). Het aantal reizigers op Schiphol lag in mei boven de 80 procent van dit niveau. De groei komt vooral voor rekening van Europese vluchten, waaronder veel vakantiereizigers. Het Nederlandse vliegverkeer keert niet meer terug op het niveau van voor corona. Met de begrenzing van Schiphol op 440.000 vluchten daalt de maximale vliegcapaciteit vanaf 2023 met 12 procent. Hogere lonen, duurdere kerosine, maar ook de verdriedubbeling van de vliegheffing van bijna 8 naar 24 euro zorgen ervoor dat vliegen in Nederland blijvend duurder wordt. Dit kan de vraag naar vluchten na het inhaaleffect van dit jaar temperen, waarmee de verwachting is dat Schiphol in 2023 nog niet tegen het nieuwe plafond aan komt.

Sectoreconoom Rico Luman van ING: ‘een lagere grens van Schiphol voor toekomstige schaarste en dat vraagt om keuzes. Nu is luchtvracht met 3-4 procent van de vluchten goed voor een kwart van de toegevoegde waarde, maar ontbreekt de ruimte voor groei.’

Herstel OV valt tegen

Het reizigersverkeer in het openbaar vervoer is halverwege 2022 tot zo’n 80 procent hersteld. Toch is dit nog beduidend minder dan voor corona. De laatste 20 procent van het pre-pandemieniveau gaat ook langer duren, omdat zakelijke reizigers minder forenzen en dat naar verwachting deels blijven doen. Ook in grote steden wordt nog steeds minder dan voorheen met de bus, tram en metro gereisd. De verwachting is dat het reizigersvolume door reguliere groei op termijn wel weer terugkomt op het oude niveau, maar zoals het er naar uitziet volgend jaar nog niet.

Impact van oorlog in Oekraïne merkbaar in de grote havens

De goederenoverslag in de grote zeehavens van Rotterdam en Antwerpen loopt dit jaar terug. De wereldhandel vlakt af, maar de Rotterdamse haven wordt vooral in de min geduwd door de Russische sancties. De grootste Europese haven is een hub voor containers van en naar Rusland en ook voor Russische stookolie. Dit valt voor een groot deel weg (in de loop van) dit jaar. De luchtvaartoverslag reageert traditioneel snel op economische verandering en heeft tijdens de pandemie een golf van extra vraag achter de rug. In combinatie met het wegvallen van een grote Russische vrachtpartij op Schiphol is dit sterk merkbaar.

Comeback van kolen drijft de binnenvaart

Voor de binnenvaart hebben de gevolgen van de oorlog een gunstig bijeffect. Verladers uit de energiesector haasten zich om de toevoer van kolen voor de komend tijd zeker te stellen om zo snel mogelijk het gebruik van Russisch gas te verminderen. Het aandeel kolen in de totale vervoerde tonnage daalde naar een dieptepunt van 6 procent in 2020 en groeit in 2022 naar verwachting weer tot zo’n 9 procent. Dit zorgt ervoor dat de grootste deelmarkt van de binnenvaart - de droge ladingvaart – de prijzen fors ziet oplopen. Hierbij speelt nu ook mee dat er op korte termijn meer vraag is naar binnenvaartschepen voor afvoer van graan uit Oekraïne via de Donau.

Personeelstekort piekt met vraagherstel, uitstroom en een erg hoog ziekteverzuim Personeel wordt steeds schaarser in de transport- en logistieksector en dit knelt ook op steeds meer vlakken. Terwijl de vraag van opdrachtgevers er nog steeds is, remt het personeelstekort voor bijna de helft van de bedrijven de groei. De inkrimping in het personenvervoer is pas in 2021 echt op gang gekomen, terwijl er toen al een begin van het herstel gemaakt werd. Dit draagt er in combinatie met het hoge ziekteverzuim toe bij dat er nu grotere tekorten optreden. Dit raakt de dienstverlening en remt het herstel, zoals blijkt op Schiphol en bij de NS. Gezien het verwachte blijvende herstel in het personenvervoer zal dit ook bij meer economische tegenwind in de rest van 2022 naar verwachting niet of nauwelijks afnemen.

In het wegvervoer zijn personeelsproblemen het grootst. Het ziekteverzuim lag op 7 procent in het eerste kwartaal van 2022, ruim 2 procent meer dan in de afgelopen 10 jaar gemiddeld. Bij een totaal van 90.000 chauffeurs gaat het om bijna 2.000 extra chauffeurs die thuiszitten en dit vergroot het tekort.