Rapport: agressie tegen journalisten in Nederland neemt toe
DEN HAAG - Nederland staat op plek zes op de wereldranglijst van persvrijheid, maar de veiligheid van journalisten neemt af. Zo zijn vrouwelijke journalisten minder veilig dan hun mannelijke collega's en staan journalisten die schrijven over georganiseerde misdaad bloot aan risico's, zo staat in een internationaal rapport onder leiding van Free Press Unlimited.
Het Nederlandse PersVeilig kreeg afgelopen jaar 272 meldingen binnen van journalisten die waren lastiggevallen, werden geïntimideerd of te maken kregen met geweld. In 2020 stond de teller nog op 121 meldingen. En acht op de tien van zevenhonderd ondervraagde journalisten gaf aan dat ze in 2020 te maken hadden met agressie of intimidatie. De NOS besloot logo's van busjes te verwijderen om medewerkers te beschermen en misdaadjournalist Peter R. de Vries werd vermoord. Net als in andere Europese landen zijn demonstraties steeds onveiliger voor journalisten om te verslaan en komt de persvrijheid er in het gedrang.
De veiligheid van journalisten gaat verder achteruit, en daarom doet het rapport van de Europese Commissie aan de Nederlandse autoriteiten, wetshandhavers, socialemediaplatforms en de journalistieke gemeenschap aanbevelingen om de persveiligheid te verbeteren. Dit na gesprekken met onder andere journalisten, hoofdredacteuren, beleidsmakers en politie.
Er moet meer worden gedaan om te voorkomen dat journalisten worden lastiggevallen, bijvoorbeeld via het onderwijs, oppert het rapport. Ook zou de veiligheid van vrouwelijke journalisten beter in kaart gebracht moeten worden. Zo krijgen vrouwelijke journalisten online vaker te maken met bedreiging en intimidatie dan mannelijke journalisten.
Naar aanleiding van de moord op Peter R. de Vries geldt het advies te onderzoeken hoe journalisten die door de georganiseerde misdaad worden bedreigd, op maat gemaakte beveiliging kunnen krijgen. Ook moet de mogelijkheid voor betere bescherming van journalisten die spraakmakende strafprocessen verslaan, onderzocht worden.
Verder moet de politie een manier vinden om journalisten die verslag doen van bijvoorbeeld een protest, snel te herkennen en te identificeren. Een politieperskaart kan hier uitkomst bieden, maar agenten moeten dan wel de kennis hebben om die te herkennen en te verifiëren. Ook moet de politie beter begrijpen wat de rol van journalisten is tijdens een demonstratie, om zo inmenging in het journalistieke proces tot een minimum te beperken.
Thomas Bruning van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) is positief over de aanbevelingen die in het rapport worden gedaan. Ook is hij blij dat de opstellers het belang van het meldpunt PersVeilig benadrukken. Dat is een initiatief van het Genootschap van Hoofdredacteuren, het Openbaar Ministerie (OM), de politie en de Nederlandse Vereniging van Journalisten. Bruning ziet wat betreft PersVeilig wel een lichtpuntje. In het eerste kwartaal van 2022 kwamen er vijftig meldingen binnen. "Als die trend zich doorzet, halen we over heel 2022 minder meldingen dan in 2021. Toen waren het er immers 272", aldus Bruning. "Waarschijnlijk zijn er nu minder meldingen van onder meer bedreiging en intimidatie door het aflopen van de coronamaatregelen en de vele protesten daartegen."