Moeizaam herstel autobranche
AMSTERDAM - ABN AMRO voorziet een groei van 3,5 procent van de autohandel en -reparatie in 2021 ten opzichte van 2020, het jaar waarin de sector met 6,5 procent kromp. De verkoop van nieuwe auto’s is nog niet op het oude niveau door de wereldwijde tekorten aan halfgeleiders. Om lange wachttijden te vermijden kopen consumenten vaker tweedehands auto’s.
Het eerste kwartaal van 2021 was voor de verkoop van personenauto’s zeer negatief ten opzichte van vorig jaar. Er werden ruim 20 procent minder nieuwe auto’s verkocht. In april mochten alle niet- essentiële winkels weer open en steeg de autoverkoop sterk: een flinke plus van 50 procent in het tweede kwartaal ten opzichte van vorig jaar. Maar per saldo blijven de nieuwverkopen tot en met augustus 3,4 procent achter ten opzichte van 2020.
Een reden is de problematische aanlevering van nieuwe modellen door problemen bij de productie. Dit is het gevolg van tekorten aan onderdelen bij veel fabrikanten, voornamelijk aan chips. Chiptekorten hebben hun weerslag op de aanvoer van nieuwe auto’s uit het buitenland, waardoor deze in het tweede kwartaal van 2021 nog niet op niveau was als in dezelfde periode in 2019. Van de ondernemers in de autobranche verwacht 26 procent dat tekorten aan productiemiddelen en materialen een belemmering vormen voor activiteiten in het derde kwartaal van 2021, zo blijkt uit de Conjunctuurenquête Nederland (COEN) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Van de in totaal 356.051 nieuwe personenauto’s die in 2020 werden verkocht, waren 73.057 volledig elektrisch. Dit betekent dat het marktaandeel van elektrische auto’s vorig jaar ruim 20,5 procent was, uitgaande van het aantal nieuw geregistreerde voertuigen (Autoweek). Met deze toename bereikte het aantal elektrische auto’s op de Nederlandse wegen in 2020 een totaal van 292.630, een stijging van 43 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. Van alle Nederlandse personenauto’s was afgelopen jaar 3,2 procent elektrisch, tegenover 2,3 procent in 2019 (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland). De elektrische auto had de wind in de zeilen, onder andere door lagere onderhoudskosten, hoge investeringen van fabrikanten, fiscale prikkels en veranderend leasebeleid bij veel bedrijven om elektrisch te gaan rijden.
De groei in de verkoop van elektrische auto’s wordt naar verwachting dit jaar gestopt door gebrek aan onderdelen, het wegvallen van subsidies en minder worden van fiscale voordelen. Aumacon, een kenniscentrum voor de mobiliteitssector, verwacht een daling van bijna 18 procent in 2021. De verwachte verkoop van hybride auto’s neemt met 82,2 procent juist toe ondanks het gemis aan fiscale ondersteuning. Om aan Europese regelgeving over de gemiddelde CO2 uitstoot van het modellenprogramma van een fabrikant te voldoen, moeten steeds meer modellen volledig elektrisch of hybride worden geleverd. Door de relatief nog hoge aanschafprijs van een volledig elektrische auto kiezen veel consumenten nu nog voor een hybride. Naast de genoemde chiptekorten zorgt de groeiende aandacht voor duurzaamheid voor een verdere daling van de verkoop van benzine- en dieselauto’s. Wel behouden benzineauto’s het grootste aandeel in de totale nieuwverkoop.
Tweedehands auto’s
De tweedehands verkoop doet het nog steeds goed. Volgens Aumacon werden dit jaar 5 procent meer tweedehands auto’s verkocht door bedrijven aan consumenten dan vorig jaar; in 2020 lag dit percentage op 1,5 procent ten opzichte van 2019. Ook de prijzen van tweedehands auto’s blijven groeien, blijkt uit onderstaande grafiek. Door de grotere vraag naar tweedehands auto’s en kleiner wordende occasionvoorraden ontwikkelt zich met name in de laatste drie maanden een duidelijke prijsstijging. Een belangrijke kanttekening hierbij is dat door de vertraging in nieuwverkoop mogelijk ook de aanvoer van occasions op de lange termijn stokt.
Onderhoud en reparatie
De verwachting is dat het wagenpark, bestaande uit nieuwe en tweedehands auto’s, voorlopig zal toenemen. Hierdoor wordt in de komende jaren ook een toename van het onderhoud verwacht. Het autobezit nam de afgelopen vijf jaar het sterkst toe onder 80-plussers, maar ook bevolkingsgroei en toename van eenoudergezinnen zijn oorzaak van de groei van het wagenpark.
Op de langere termijn krijgen garages te kampen met ontwikkelingen die onderhoud en reparaties bedreigen. Zo hebben elektrische auto’s in vergelijking met auto’s met een verbrandingsmotor minder onderhoud nodig. Aangenomen wordt dat de onderhoudsbehoefte voor elektrische auto’s 40 tot 50 procent lager ligt dan voor traditionele brandstofauto’s. Zo is er geen olieonderhoud nodig en vindt veel ‘repair over air’ plaats. In 2030 vertaalt zich dit volgens brancheorganisatie BOVAG in 30 procent minder marge voor bedrijven die voornamelijk jonge wagenparken van 0 tot 6 jaar bedienen. Werkplaatsinvesteringen in digitalisering en opleiding van werknemers nemen door deze ontwikkelingen toe.
Consolidatie
Steeds meer worden nieuwe auto’s gekocht door bedrijven in plaats van door privépersonen. Vooral leasemaatschappijen zijn een belangrijke speler in de keten. Omdat zij eigenaar zijn van de auto, bepalen ze waar het onderhoud en reparaties plaatsvinden. Hun macht in de keten wordt de afgelopen jaren alleen maar groter met de komst van private lease. Om tegenover de leasemaatschappijen een vuist te kunnen maken, consolideren garages en andere onderhoudsdienstverleners in de keten. Hierdoor worden de grootste tien garages steeds groter.
Naast overnames en fusies van garages, vindt ook onder autodealers een consolidatiegolf plaats, onder andere vanwege het veranderende oriëntatie- en koopgedrag van rijders en het huidige distributiemodel dat hoge kosten met zich meebrengt. De honderd grootste dealers namen in 2020 ruim 85 procent van de totale nieuwverkoop voor hun rekening; de tien grootste dealers bedienden samen ruim 41 procent van de nieuwmarkt, laat Aumacon weten.
De consolidatiegolf zet verder door vanwege de benodigde schaalvoordelen om een onmisbare gesprekspartner te blijven voor de producenten. Een deel van de huidige vierhonderd dealers zullen door overnames nog verdwijnen de komende jaren. Opvallend is dat ondanks de relatief hoge kosten het totaal aantal vestigingen van de honderd grootste dealers is gestabiliseerd; sinds 2018 hebben ze gezamenlijk zo’n duizend vestigingen. De verwachting is wel dat het aantal showrooms de komende jaren afneemt door de consolidatie van dealerbedrijven en het vooral door internet veranderende zoek- en aankoopgedrag van consumenten.
Bedreigingen
Consumenten kopen vaker auto’s direct bij de autofabrikant. Ze zijn steeds beter geïnformeerd via het internet. Verdere digitalisering van de wijze waarop klanten zich kunnen oriënteren zorgt voor meer transparantie over bijvoorbeeld de prijs. Dit zou kunnen betekenen dat autodealers op termijn meer als makelaar op gaan treden, waarbij ze alleen nog de auto bezorgen als een ‘agent’ van de fabrikant, het onderhoud verzorgen en een faciliterende rol spelen als dienstverlener in het delen van vervoersmiddelen.
Aandacht voor duurzaamheid zorgt op termijn waarschijnlijk tot een afname van het aantal verkochte auto’s. Zo is er meer oog voor het delen van vervoersmiddelen zoals het gebruik van gedeelde e-scooters in steden. Voor auto’s bestaan dergelijke platformen al langer: zowel zakelijk als platformen waarbij consumenten aan elkaar de auto uitlenen. Door handige apps wordt het delen van vervoersmiddelen steeds makkelijker. Daarnaast hanteren gemeenten steeds vaker een ontmoedigingsbeleid voor auto’s in binnensteden waardoor het voor veel mensen onaantrekkelijk wordt om een eigen auto te bezitten.
Personeelstekorten
Meer acuut kampt de sector met personeelstekorten. In het derde kwartaal van 2021 staan er 4600 vacatures open; een stijging van 48 procent ten opzichte van het tweede kwartaal, toen er 3100 vacatures openstonden. Aan het begin van het derde kwartaal van 2021 geeft ruim 20 procent van de ondernemers in de autobranche dan ook aan belemmeringen te ervaren als gevolg van personeelstekort. Doordat auto’s steeds meer gestuurd worden door elektronica is er vooral vraag naar personeel met kennis van informatietechnologie.