Per direct extra maatregelen op 28 onbewaakte spoorovergangen na onderzoek ongeval Hooghalen

AMSTERDAM - Op 22 mei 2020 vond een afschuwelijk ongeval plaats op het traject Zwolle - Assen. Op een Niet Actief Beveiligde Overweg (NABO) bij Hooghalen kwam een NS Sprinter in botsing met een zwaar landbouwvoertuig. Door deze zware aanrijding verloor de NS-machinist zijn leven. De impact van dit ongeval was en is groot. Allereerst bij de directe nabestaanden en ook bij zijn collega’s en in de spoorsector. NS en ProRail hebben direct een onderzoeksteam aangesteld om lering te trekken uit dit tragische ongeval. De resultaten van de onderzoeken zijn vandaag gepresenteerd. Per direct nemen we extra maatregelen. Deze komen bovenop de huidige extra maatregelen en gelden totdat de NABO zijn opgeheven.

Onderzoeksresultaten

De onderzoeken richten zich op het incident Hooghalen specifiek en daarnaast ook breder op de problematiek van Niet Actief Beveiligde Overwegen. De oorzaak van het ongeval Hooghalen ligt in een combinatie van factoren, zo blijkt uit het onderzoek. De bestuurder van de tractor heeft de trein niet of te laat gezien en is de overweg opgereden. Hierbij speelden de weersomstandigheden onder andere een rol.

Een van de hoofdconclusies uit diepgaand vervolgonderzoek is dat zwaar en/of lang verkeer in bepaalde gevallen te weinig tijd heeft om een NABO over te steken, ook al voldoen ze aan wettelijke eisen. Uit de onderzoeken komen dertien aanbevelingen voort over het verbeteren van de veiligheid en de samenwerking in de sector met betrekking tot NABO’s. ProRail heeft inmiddels 137 overwegen in kaart gebracht waar deze situatie zich voor kan doen.

Extra maatregelen: NABO sluiten

NS en ProRail starten met extra maatregelen bij 28 NABO waar NS rijdt en een verhoogd risico geldt doordat zwaar wegverkeer frequent oversteekt. De eerste maatregelen worden direct ingevoerd. Zes NABO heffen we met spoed op, waarbij tussentijds met de gebruiker is overeengekomen dat deze niet met zwaar wegverkeer worden gebruikt, totdat deze met spoed zijn gesloten. Voor één NABO geldt dat deze sporadisch door de gebruiker met zwaar wegverkeer gebruikt kan worden, maar alleen onder begeleiding via een “procedure bijzondere oversteek” en totdat deze eind dit jaar officieel gesloten is, zodra een nieuwe ontsluitingsweg gereed is.

Tijdelijk snelheidsbeperking

Voor vier NABO geldt vanaf morgen – in de nacht van woensdag 10 op donderdag 11 maart - een tijdelijke snelheidsbeperking (TSB), waarbij de trein maximaal 90 km/ uur mag rijden, totdat we andere maatregelen genomen hebben of de overweg is opgeheven. Door langzamer te rijden krijgen machinisten en weggebruikers langer de tijd en heeft de trein – in geval van een noodsituatie – een kortere remweg. Deze snelheidsbeperkingen hebben minimale impact op de reistijd voor reizigers.

Ook voor 17 andere NABO op trajecten waar NS rijdt is een snelheidsbeperking voorzien. Inzet is dat dit binnen twee weken gebeurd. Voordat dit doorgevoerd wordt, werkt ProRail nog aan een laatste veiligheidscheck. NS en ProRail willen bij nieuwe snelheidsbeperkingen de overlast voor reizigers zoveel mogelijk beperken, maar kunnen dat niet op voorhand uitsluiten. NS neemt daarnaast nog meer maatregelen. Want hoewel de zichtbaarheid van de treinen aan de nieuwe Europese normen voldoet, gaat NS de kleurstelling van haar treinen aanpassen.

Ook ProRail neemt meer extra maatregelen. Voor de andere 109 NABO’s op het Nederlandse spoor inventariseert ProRail momenteel, in overleg met reizigersvervoerders en decentrale overheden, welke tijdelijke maatregelen we hier op korte termijn kunnen doorvoeren. Met onder andere de classificatie van risico’s bij NABO en het afwegingskader, kunnen we de maatregelen bepalen en inplannen. Het streven is om hierbij maatregelen zo snel als mogelijk te treffen, maar bovenal om de desbetreffende NABO op te heffen.

Structurele maatregelen

De tijdelijke snelheidsbeperkingen op bepaalde NABO met een hoog risico, moeten zo snel mogelijk vervangen worden door structurele maatregelen. Alles er op gericht is om de betreffende NABO snel te sluiten dan wel andere maatregelen te nemen. We voeren gesprekken met rechthebbenden over het niet meer gebruiken van de overgangen, maar we werken ook aan het ontwikkelen van treinsignaleringsmaatregelen. Ook decentrale overheden vragen we mee te werken, bijvoorbeeld door een verbod op zwaar en/of lang verkeer bij NABO’s

Marjan Rintel, NS Onbeveiligde overwegen zijn fossielen

Marjan Rintel, president-directeur NS: “De dood van onze machinist vorig jaar bij een ongeval bij een onbeveiligde spoorwegovergang heeft ons diep geraakt. Onze collega heeft vlak voor dat fatale moment gehandeld zoals je van een machinist mag verwachten. Hij had dit trieste ongeval niet kunnen voorkomen. Onbeveiligde spoorwegovergangen zijn fossielen uit de tijd dat er twee keer per dag een stoomtrein kwam. Dat was toen, nu hebben we het drukst bereden spoornet van Europa. We rijden voor onze reizigers veel en snelle treinen. Al jaren roept iedereen dat we van deze spoorwegovergangen af moeten. Hier wordt aan gewerkt, maar het gaat te langzaam. De veiligheid van onze mensen en reizigers staat voorop. Tot deze onbeveiligde overgangen verleden tijd zijn, zal NS op een aantal trajecten langzamer rijden.

Ans Rietstra, ProRail: Grote impact

Ans Rietstra, COO ProRail: “Wij zijn nog steeds onder de indruk van het ongeval dat bij Hooghalen plaatsvond. Het heeft ook grote impact binnen onze organisatie. ProRail vindt NABO al lange tijd onwenselijk: deze overwegen passen niet meer bij deze tijd. We pakken ze daarom al sinds 2018 in een programma aan, gevaarlijkste het eerst. Bij voorkeur door ze op te heffen, zoals bij 67 al gelukt is. Maar we willen nog meer ingrijpen door per direct tijdelijke maatregelen met het oog op de veiligheid te treffen.

De brede onderzoeken naar het tragische ongeval in Hooghalen geeft daar aanleiding toe. Want opheffen van overwegen is een langdurig proces vanwege juridische drempels. Dat moet korter en we vragen de wetgever daarin stappen te zetten. Maar daarnaast nemen we tegelijk nieuwe tijdelijke maatregelen, zodat we die gevaarlijke overwegen zolang als ze bestaan in veiligheid verbeteren. Op een aantal NABO zijn direct maatregelen mogelijk en afgesproken. Bij overwegen die nog open blijven gaan we daar verder mee, maar laat als een paal boven water staan: een opgeheven overweg is de beste overweg."

ProRail en NS onderschrijven alle conclusies van de onderzoekers en nemen de aanbevelingen over. Het onderzoeksteam heeft hulp gekregen van machinisten. Samen met de onderzoekers bezochten zij verschillende onbeveiligde overwegen. Daar konden de machinisten uitleggen hoe de situatie daar is als je een trein bestuurt. Het onderzoeksrapport van NS is hier te raadplegen. Beide rapporten zijn inmiddels gedeeld met het ministerie van I&W, IL&T.