EU komt met maatregelen tegen Russen die Navalni opsloten

BRUSSEL - De EU straft vier Russen die een aandeel hebben in de opsluiting van de Russische oppositieleider Aleksej Navalni in een strafkamp. In Brussel gaan de namen rond van de procureur-generaal, de baas van het zogeheten Onderzoekscomité dat direct onder de president ressorteert en grote strafzaken onderzoekt, het hoofd van het gevangeniswezen en dat van de nationale garde.

De gestraften mogen niet meer naar de EU reizen en kunnen niet meer bij geld dat in Europa uitstaat. Om te voorkomen dat ze dat gauw terugsluizen, blijven hun namen geheim tot de strafmaatregelen ingaan. Dat zou volgende week moeten lukken, hoopt EU-buitenlandchef Josep Borrell, die maandag opdracht kreeg van de EU-landen om de sancties voor te bereiden.

De schatrijke industriëlen rond president Vladimir Poetin, van wie Navalni zelf graag zou zien dat de EU hen op de korrel neemt, blijven buiten bereik. Toch is teleurstelling over het uitblijven van hardere sancties volgens buitenlandminister Stef Blok niet op zijn plaats. Ze zijn "meer dan alleen symbolisch", meent hij.

Groot symbolisch effect

Zeker, Blok verwacht "groot symbolisch effect". Omdat de EU-landen het relatief vlug onderling eens werden over de sancties, bijvoorbeeld. Het viel eerder vaak niet mee om één lijn te trekken tegen Moskou.

Bovendien gebruikt de EU voor het eerst nieuwe sanctieregels, waardoor zij mensenrechtenschenders waar ook ter wereld en in welke zaak dan ook kan straffen. Nederland maakte zich lang sterk voor die Europese 'Magnitski'-regels, genoemd naar een klokkenluider die omkwam in een Russische cel.

Oligarchen

Maar de sancties "bijten ook wel degelijk", houdt Blok vol. "Ik vind niet dat je die twee kanten los van elkaar kunt zien." De Russische elite is graag in Europa en stalt er graag haar geld, memoreert hij.

Medestanders van Navalni pleiten voor het aanpakken van de zogeheten oligarchen rond Poetin, die volgens hen in Rusland de dienst uitmaken. Zulke sancties zouden het Kremlin pas werkelijk raken. Maar het is moeilijk hard te maken dat deze oligarchen rechtstreeks verantwoordelijk zijn voor bijvoorbeeld het opsluiten van Navalni, vrezen de buitenlandministers van de EU. De Europese rechter zou daardoor weleens een streep door zulke sancties kunnen zetten.

Navalni werd vorige maand opgepakt en verdween achter de tralies omdat hij zich eerder bij justitie had moeten melden. De belangrijkste rivaal van Poetin herstelde op dat moment echter in Duitsland van een gifmoordaanslag, waarin hij de hand van het Kremlin herkende. Na die maar net mislukte aanslag legde de EU vorig jaar al een aantal andere Russen sancties op.