Overheid verstrekte crisisnoodhulp niet altijd volgens de regels

DEN HAAG - De Nederlandse overheid heeft bij het verstrekken van de crisisnoodhulp de afgelopen maanden niet altijd de juiste procedures gevolgd. Dat zegt de Algemene Rekenkamer, die een reeks onderzoeken doet naar het kabinetsbeleid in crisistijd. Zo is bij bepaalde garanties of leningen niet altijd aan de voorwaarden voldaan over het dekken van de kosten. Ook zijn de Eerste en de Tweede Kamer in sommige gevallen te laat geïnformeerd.

De afgelopen maanden werd voor bijna 63 miljard euro aan garanties en leningen verstrekt om de economie door de coronacrisis te helpen. Daarvan wordt naar verwachting 2,6 miljard euro niet meer terugbetaald, berekende het kabinet eerder.

Het verstrekken van garanties heeft geen directe gevolgen voor de overheidsuitgaven, maar kent het risico dat de overheid alsnog met geld over de brug moet komen. Bij leningen bestaat het risico dat geld niet wordt terugbetaald.

Consequent rapporteren

Volgens de Rekenkamer is het goed om de regels voor garanties en leningen nog eens te evalueren, waarbij in het bijzonder moet worden gekeken of de spelregels in crisistijd niet te streng zijn. Ook zou de minister consequent over mogelijke financiële schade moeten rapporteren.

Tussen maart en augustus werd voor in totaal 60,9 miljard euro aan garanties afgegeven, vooral aan bedrijven en aan de zorgsector. Dat bedrag is nog los van de kosten die worden gemaakt voor de aanschaf van hulpmiddelen, naar verwachting zo'n 1,6 miljard euro. Ook de garantstelling voor ziekenhuisapothekers is nog niet bekend.

Bijna de helft van de garanties, 27,4 miljard euro, is voor het Europese herstelfonds. Daarnaast staat de overheid voor 12 miljard euro garant voor herverzekering van leverancierskredieten en is 8,5 miljard euro voor noodfondsen voor ondernemers gereserveerd. De garantiestelling aan luchtvaartmaatschappij KLM bedraagt 2,2 miljard euro, waar nog een lening van 1 miljard euro bovenop komt.

Totale lening van 1,8 miljard euro

Het totale bedrag aan verstrekte leningen is ruim 1,8 miljard euro. Dan gaat het ook om steun voor het Caribisch gebied en leningen die aan het garantiefonds voor reisgelden zijn verstrekt. Ook naar de Waddenveren werd een paar miljoen euro overgemaakt.

Alles bij elkaar zorgen de crisisnoodmaatregelen ervoor dat het het 'uitstaande risico' voor het kabinet dit jaar met 62,7 miljard euro oploopt tot 245,5 miljard euro. Dat bedrag is bijna net zo hoog als tijdens het hoogtepunt van de kredietcrisis.

Andere onderzoeken van de Rekenkamer gaan over de risico’s op misbruik en oneigenlijk gebruik van de NOW-steunmaatregel, over het testbeleid op het coronavirus en over steunmaatregelen voor grote ondernemingen. Ook worden de IT-risico’s van thuiswerken onderzocht.