Tegemoetkoming voor geannuleerde passagiersvluchten vanwege de coronapandemie: terugbetaling ticketprijs of een voucher?

Om voor te sorteren op de hoge prijzen van vliegtickets tijdens het hoogseizoen hebben veel particulieren voorafgaand aan de coronapandemie vliegtickets voor de zomervakantie geboekt. Nu blijken vrijwel alle vluchten binnen en buiten Europa vanwege de coronapandemie te zijn geannuleerd. De particulier wordt vaak een voucher aangeboden door de luchtvaartmaatschappij waarbij het ticket is geboekt. Daarmee kan de particulier dan op een later moment alsnog met het vliegtuig naar zijn of haar bestemming.

Veel particulieren willen echter geen voucher, maar gewoon hun geld terug. Reizigers vrezen namelijk dat zij achter het net vissen als de luchtvaartmaatschappij in een faillissement belandt. Daarnaast heeft het gebruik maken van een voucher weinig zin als het evenement waarvoor het vliegticket aanvankelijk is aangeschaft al heeft plaatsgevonden. De vraag rijst of luchtvaartmaatschappijen particulieren mogen verplichten een voucher aan te nemen in plaats van financiële compensatie. Het antwoord op deze vraag moet gevonden worden in het Europees recht.

Europese wetgeving

Passagiers hebben onder de Europese Verordening Nr. 261/2004 het recht op een alternatieve vlucht of restitutie van het betaalde ticket binnen zeven dagen. Maar, vanwege de uitbraak van het coronavirus en de gevolgen daarvan op de luchtvaart (zoals vliegverboden), zijn luchtvaartmaatschappijen momenteel in zeer beperkte mate in staat om alternatieve vluchten aan te bieden. Verder zijn luchtvaartmaatschappijen onvoldoende liquide om op korte termijn alle tickets terug te betalen. Het gaat om honderdduizenden terug te betalen tickets, terwijl het aantal nieuwe boekingen drastisch is gedaald.

De handelwijze van de luchtvaartmaatschappijen is echter niet in lijn met Verordening (EG) Nr. 261/2004. In het licht van de coronapandemie heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat, Cora van Nieuwenhuizen, besloten het beleid van de luchtvaartmaatschappijen te gedogen. Zodoende heeft de minister de Inspectie Leefomgeving en Transport een aanwijzing gegeven om niet te handhaven op de verplichting tot terugbetaling onder artikel 8, eerste lid, onderdeel a van de verordening als een luchtvaartmaatschappij stelselmatig voornoemd artikel overtreedt door uitgifte van vouchers in plaats van terugbetaling van tickets binnen zeven dagen. De voorwaarden om af te zien van handhaving zijn dat a) de vouchers twaalf maanden geldig zijn, b) passagiers na verloop van de vouchers het ongebruikte deel ervan krijgen uitbetaald en c) het initiatief om tot uitbetaling over te gaan bij de luchtvaartmaatschappij ligt.

Handhaving

De Roemeense eurocommissaris Adina Valean is het niet eens met de aanwijzing van de Nederlandse minister. Valean wijst er in een interview met NRC Handelsblad van 20 april 2020 op dat luchtvaartmaatschappijen weliswaar een voucher mogen aanbieden aan de gedupeerde reiziger, maar dat particulieren niet verplicht kunnen worden die aan te nemen. Particulieren mogen dus terugbetaling eisen. De handelwijze van de Nederlandse minister is dan ook in strijd met Europees recht. Dat neemt niet weg dat Europese overheden creatief om kunnen gaan met verordening (EG) Nr. 261/2004. Zo zouden lidstaten vouchers aantrekkelijker kunnen maken door een garantie af te geven indien de luchtvaartmaatschappij in een faillissement belandt. Nederland heeft een dergelijke maatregel vooralsnog niet getroffen.

Wordt vervolgd?

Inmiddels is onder de lidstaten groeiende steun voor het gebruik van vouchers om te voorkomen dat luchtvaartmaatschappijen omvallen en passagiers daarmee hun geld kwijt zijn. De Europese Commissie en diverse lidstaten staan dus tegenover elkaar.

Op woensdag 29 april vergaderden de Europese transportministers met elkaar over het aangepaste gebruik van vouchers gedurende de coronapandemie. Inmiddels hebben naast Nederland elf andere EU-landen een verklaring ondertekend waarin de Europese Commissie verzocht wordt het aangepaste gebruik van vouchers toe te staan. De Europese Commissie heeft het verzoek van de landen in overweging. Volgens eurocommissaris Adina Valean is de discussie hierover nog niet afgerond. Hopelijk schept de uitkomst van toekomstig overleg met de Europese Commissie (meer) duidelijkheid over de positie van de luchtvaartmaatschappij en de gedupeerde particulier. Tot die tijd verkeren de betrokkenen vooralsnog in ieder geval in onzekerheid.

Heeft u vragen of wenst u advies, dan kunt u altijd contact opnemen met ons kantoor, De Haan Advocaten en Notarissen.