Veel nepnieuws en stereotypen over coronavirus

DEN HAAG - Naarmate het coronavirus dat in China is uitgebroken zich verder verspreidt, worden ook steeds meer valse verhalen over het virus verspreid. Ook stereotypen over China komen regelmatig terug in berichten over corona, signaleren media-onderzoekers.

Volgens mediawetenschapper Peter Burger lijkt het aantal valse berichten over corona in Nederland tot nu toe mee te vallen. "Maar dat kan veranderen als het virus hier ook opduikt", zegt hij op de site van de Universiteit Leiden. Vaak spelen foto's en video's die eerder op andere plaatsen zijn gemaakt een rol. Die worden uit hun context gehaald en opgevoerd als 'bewijs' voor onbewezen theorieën. Zo werd een filmpje van "de Chinese markt waar het virus begon" miljoenen keren bekeken, terwijl in werkelijkheid een markt in Indonesië te zien was.

Complotdenkers maken ook dankbaar gebruik van het virus. Zo bracht de Amerikaanse website InfoWars het valse verhaal in omloop dat de stichting van Bill en Melinda Gates drie maanden geleden zou hebben voorspeld dat "tot 65 miljoen mensen zullen sterven door het coronavirus". In werkelijkheid had een instituut dat geld ontvangt van de stichting een simulatie gemaakt van een fictieve pandemie. Er stond expliciet bij dat het geen voorspelling was.

Andere berichten zijn minder wild, maar net zo onwaar. Zo circuleren op internet talloze filmpjes van mensen die vleermuizensoep eten, waarin wordt beweerd dat ze daardoor het virus hebben opgelopen. Daar is geen enkel wetenschappelijk bewijs voor. Weer een ander bericht beweerde dat in China in 48 uur een compleet ziekenhuis was gebouwd. Dat was onzin. Wel stampte de Chinese overheid in tien dagen een noodziekenhuis uit de grond in Wuhan.

Factcheckers zijn er druk mee. Het Amerikaanse Poynter Institute heeft becijferd dat erkende factcheckers tot nog toe al 180 artikelen over corona hebben gepubliceerd. Daarmee zijn diverse "extreem wilde hoaxes" ontmaskerd.

De Leidse sinoloog Florian Schneider merkt verder op dat diverse media voor een sensationele, stigmatiserende insteek kiezen. Zo kopte de Franse Courrier Picard over "Het gele gevaar". Schneider is ook kritisch over de vele foto's en cartoons van Chinezen met maskers en isolatiepakken, die volgens hem "bijdragen aan dehumanisering".

Chinese staatsmedia moeten juist zo positief mogelijk berichten over de aanpak van het virus, aldus de China-kenner. "De verspreiding van het virus wordt als een soort oorlog voorgesteld die alleen door de grondige aanpak van de overheid bestreden kan worden."