Binnenlands geproduceerde goederenuitvoer flink gedaald

AMSTERDAM - De export van binnenlands geproduceerde goederenuitvoer is flink gedaald in het vierde kwartaal van 2018 en het eerste kwartaal van 2019, ondanks dat de prijsconcurrentiepositie van Nederland stabiel bleef. De winstgevendheid van niet-financiële bedrijven ten opzichte van de omvang van de economie stagneert voor het derde jaar op rij. Dit terwijl de economie goed draait en de binnenlandse winst in euro’s nog nooit zo hoog is geweest als nu.

Dit en meer blijkt uit het vandaag gepubliceerde Dutch Economy Chart Book van het ING Economisch Bureau, waarin belangrijke ontwikkelingen en structurele kenmerken van de Nederlandse economie in ruim 100 grafieken op een rij zijn gezet.

Binnenlands geproduceerde goederenuitvoer recent flink gedaald

De Nederlandse economie draait goed, toch daalde de export van binnenlands geproduceerde goederenuitvoer de afgelopen twee kartalen flink. De exportontwikkeling bleef sterk achter bij de ontwikkeling van de wereldgoederenhandel. Dit ondanks dat de Nederlandse prijsconcurrentiepositie vrij stabiel bleef. Het afzwakken van de groei(verwachtingen) van het eurogebied lijkt Nederland niet geheel ongemoeid gelaten te hebben. De wederuitvoer presteerde beter en groeide wel, zowel in het vierde kwartaal van 2018 als het eerste kwartaal van 2019.

Nederlands product vier keer zo belangrijk als wederuitvoer

Hoewel het belang van de wederuitvoer voor onze economie flink is toegenomen (bijna twee keer zo groot is als 20 jaar geleden), is het belang van de binnenlands geproduceerde goederenuitvoer voor de Nederlandse economie veel groter (met 16,6% versus 3,8%, maar liefst ruim vier keer zo groot). Als de recente teleurstellende ontwikkeling van uitvoer van “Nederlands product” doorzet, zal dat de groei van de economie de komende tijd merkbaar afzwakken.

Wereldhandelsvooruitzichten minst florissant sinds de crisis

Voorlopig zijn Nederlandse exporteurs nog neutraal gestemd over hun exportvooruitzichten, maar de verwachtingen voor de wereldhandel sinds het uitbreken van de financiële crisis zijn tot nu toe niet zo somber geweest als dit jaar. Bovendien lopen door krapte op de arbeidsmarkt de loonkosten naar verwachting de komende tijd wat harder op. Dat zorgt ervoor dat de prijsconcurrentiepositie van Nederland onder druk kan komen te staan. Zo verwacht het ING Economisch Bureau voor de totale uitvoer een magere 1,4% groei in 2019, ter vergelijk: tussen 1996-2018 bedroeg deze groei gemiddeld nog 4,7%.

Winstgevendheid niet-financiële bedrijven stagneert

Ondank dat de economie nog goed op stoom is, stagneert de winstgevendheid van niet-financiële bedrijven al sinds 2016. Dit terwijl de winstgevendheid al geruime tijd beduidend lager ligt dan tijdens de vorige hoogconjunctuur (2006-2008).

Nominaal (gemeten in euro’s) ligt de winst van het niet-financiële bedrijfsleven op een zeer hoog niveau. In het eerste kwartaal van 2019 is er nominaal bekeken zelfs sprake van een record.* Relateren we de binnenlandse winst echter aan de omvang van de Nederlandse economie, dan blijkt dat op die manier bekeken de winst – het zogenaamde bruto exploitatieoverschot als percentage van de bruto toegevoegde waarde van niet-financiële bedrijven – stagneert en in het eerste kwartaal van 2019 zelfs iets daalde. Nu de krapte op de arbeidsmarkt flink oploopt zal de loongroei verder toenemen en is onze verwachting dat de winstgevendheid hierdoor eerder afneemt dan stijgt.

Aandeel van olie- en gassector in de economie gehalveerd

Het aandeel van de olie- en gassector is gehalveerd sinds 2012. Lange tijd vertegenwoordigde deze sector een kleine 3% van de Nederlandse economie. Dat is ongeveer net zo groot als het aandeel van de uitzendbranche op dit moment. Met het geleidelijk dichtdraaien van de gaskraan in Groningen is het belang van de olie- en gassector inmiddels gedaald tot zo’n 1,3%. Daarmee heeft de bedrijfstak nu een vergelijkbaar aandeel in de Nederlandse economie als de automotive sector.

Nederland voor het eerst netto gas-importeur

Vorig jaar importeerde Nederland voor het eerst meer aardgas dan we exporteerden. Daarmee is gebroken met een lange historie waarin ons land jaar in jaar uit netto-exporteur van gas was. Indien de gaskraan de komende jaren verder dicht gedraaid wordt, zal het belang van de olie en gassector in onze economisch verder afnemen en ruwweg nogmaals halveren.

*Het betreft hier de winst exclusief winst van buitenlandse vestigingen.