Eerste afbeelding van zwart gat

BRUSSEL - Een internationale groep wetenschappers is erin geslaagd om de eerste afbeelding van een zwart gat te maken. "Jullie hebben tot nu simulaties gezien. Deze is echt'', aldus de onderzoekers achter de Event Horizon Telescope. Dat is een netwerk van allemaal afzonderlijke telescopen, van Spanje tot Chili en van Hawaï tot aan de Zuidpool. Hun metingen zijn aan elkaar gekoppeld.

Nederlandse wetenschappers waren bij het onderzoek betrokken. Drijvende kracht achter het project is Heino Falcke van de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Op de afbeelding is een zwarte plek te zien, met een ,,ring van licht'' eromheen. Dat licht is gas dat wordt verzwolgen door het zwarte gat.

Het zwarte gat staat in de kern van Messier 87 (M87), een sterrenstelsel in het sterrenbeeld Maagd. Het heeft een doorsnee van 40 miljard kilometer, de schaduw die de wetenschappers zagen is 100 miljard kilometer groot. Het gat is 6,5 miljard keer zo zwaar als onze zon. "Een enorm zwart gat'', zeggen de onderzoekers.

Het zwarte gat staat op 55 miljoen lichtjaar afstand van de aarde. Die afstand maakt het moeilijk om het zwarte gat te meten: "Het is alsof we vanuit Brussel een mosterdzaadje in Washington hebben waargenomen.''

De waarneming werd in 2017 gedaan. Elke aangesloten telescoop verzamelde elke dag enorme hoeveelheden gegevens. Die werden bij elkaar gevoegd. Vervolgens duurde het nog twee jaar om met supercomputers alle data te verwerken en te controleren en elke twijfel uit te sluiten.

Zwarte gaten zijn plekken in het heelal waar de zwaartekracht zo groot is, dat niets eraan kan ontsnappen, zelfs licht niet. Alles wat in de buurt komt, wordt opgeslokt en verscheurd. Wat we zien, is niet het zwarte gat zelf, maar zijn schaduw, de plek waar het licht is verdwenen. Die grens van het zwarte gat wordt een event horizon of waarnemingshorizon genoemd. "We hebben een wiskundig concept veranderd in een fysiek object, een plek die we kunnen testen, meten en waarnemen'', aldus de wetenschappers.