Hard oordeel Europese Rekenkamer over Europees spoorbeleid

DEN HAAG - Vandaag biedt de Europese Rekenkamer het rapport ‘Goederenvervoer per trein in de EU: nog steeds niet op het juiste spoor’ aan de Tweede Kamercommissie voor Infrastructuur en Milieu aan. Het stimuleren van het vervoer van goederen per spoor is sinds het Verdrag van Maastricht (1992) een doelstelling van de EU.

De Rekenkamer constateert echter dat van de implementatie van EU-wetgeving en het nastreven van eerlijke concurrentie in een groot aantal lidstaten weinig terecht is gekomen. Ook worden EU gelden niet effectief ingezet. Om tot de geambieerde ‘Single European Rail Area’ te komen, is Europese steun aan infrastructuurprojecten alleen niet toereikend: er moet ook werk gemaakt worden van het wegnemen van operationele en wettelijke belemmeringen.

Het zijn bevindingen waar branchevertegenwoordiger Koninklijk Nederlands Vervoer (KNV) al sinds 2012 aandacht voor vraagt.

Modal shift moét hoger op de agenda

De reactie van de Europese commissie op het rapport, die zich laat kenmerken als ‘sussend en terughoudend’, is wat KNV betreft veel te vrijblijvend. Het vervoeren van goederen per spoor levert een directe besparing op van 80 procent aan CO2 uitstoot. Het recente Klimaatakkoord versterkt de noodzaak om duurzaam vervoer intensiever te stimuleren nog meer.

Wegtransport heeft een relatief groot aandeel in de uitstoot van CO2. Eerder dit jaar concludeerde het Europees parlement echter dat het modal shift beleid (verschuiven van wegvervoer naar spoor of water) een fiasco is gebleken: het beleid is na tien jaar vrijwel bevroren. Net als de Europese Rekenkamer dringt KNV er op aan om de modal shift doelstelling weer stevig in het nationale en Europese mobiliteitsbeleid te verankeren.

Onevenwichtige concurrentiepositie

De Europese Rekenkamer wijst op de onevenwichtigheid in concurrentiepositie, die voor een groot deel wordt veroorzaakt door (te lage) heffing voor het weggebruik door vrachtauto’s. Vanwege het ontbreken van een evenwichtige beprijzing van infrastructuurgebruik voor zowel het wegvervoer als voor de binnenvaart, zijn de gebruiksvergoedingen voor het spoor in Nederland onevenredig hoog geworden, constateert KNV.

De Europese Rekenkamer stelt verder vast dat een gunstige concurrentiepositie van het spoorgoederenvervoer sterk gehinderd wordt door vele operationele en wetgevende belemmeringen, die het spoorgoederenvervoer onnodig onaantrekkelijk maken.

Maak meer werk van Rail Freight Corridors

De Rekenkamer beveelt de Europese commissie aan om meer werk te maken van de European Rail Freight Corridors. Het Nederlandse EU-voorzitterschap heeft op 21 juni van dit jaar in Rotterdam geresulteerd in een Ministerial Declaration en een Sector Statement, die nieuw momentum gaven aan de Europese samenwerking binnen het spoorgoederenvervoer. KNV pleit ervoor dat de Europese commissie snel aan het werk gaat met de acties die in beide verklaringen staan beschreven. KNV acht een substantiële cofinanciering vanuit de Europese commissie gerechtvaardigd en noodzakelijk om de gestelde doelen te bereiken en aan de aanbevelingen van de Rekenkamer uitvoering te geven.