10 jaar Transport Online: De situatie van de Oost-Europese chauffeur

UTRECHT - Het is 29 maart 2008 als Transport Online kopt: 'Situatie Poolse chauffeur beter.' Volgens FNV Bondgenoten stijgen op dat moment de lonen van de buitenlanders omdat de economie aantrok en de vraag naar chauffeurs steeg. Maar hoe is de situatie 7 jaar later voor de Oost Europese chauffeurs die in ons land hun brood proberen te verdienen?

Transport Online bestaat 10 jaar en dat is de reden dat een artikel uit het uitgebreide archief wordt gehaald en er gekeken wordt hoe een situatie vandaag de dag is. En een onderwerp als Oost Europese chauffeurs hoort daar natuurlijk bij. Want het is een onderwerp waarover veel geschreven en gesproken is. En nog steeds is het actueel. Ook andere onderwerpen krijgen de komende maanden aandacht.

Het artikel van 2008 benadrukt de situatie van de Poolse chauffeurs die bij 2 transportbedrijven in Overijssel werken. De vakbond verdacht die transportbedrijven ervan gebruik te maken van nepfirma’s om zo onder de in ons land geldende cao en belastingplicht uit te komen.

Onder het motto 'Gelijk werk, Gelijk loon', maakt FNV Bondgenoten zich geruime tijd sterk voor de hier werkende buitenlanders. Tot nu toe vooral Oost Europeanen. Een moeilijk item, dat toch goed door de vakbond is opgepakt. Want sommige Nederlandse chauffeurs komen regelmatig met rechts politiek getinte argumenten om de Pool, Hongaar, Tsjech of Roemeen achter het Nederlandse stuur vandaan te krijgen. Terwijl de vakbond zeker niet rechts is. En zich dan ook anders presenteert als het om de buitenlandse chauffeur gaat.

"Daar ben ik heel bewust mee bezig", erkent bestuurder Edwin Atema van FNV Bondgenoten. "Dit hou je toch. Iedereen heeft recht op zijn eigen mening. De vakbond laat zich niet meeslepen door een rechtse houding. Maar pakt toch het probleem aan", voegt hij eraan toe.

Verbetering

Hoe is de situatie van de Oost Europese chauffeur 7 jaar later? Atema: "Ik zie dat er een verbetering gaande is. Als de Poolse chauffeur het hier beter heeft, gaat het ook met de Nederlandse chauffeur en de sector beter. Het gaat iedereen aan. Daarom bijten wij ons steeds vast in het dossier. Dat zet zoden aan de dijk."

"Zo is de cabotage tegengehouden. Bovendien is ervoor gezorgd dat werkgevers zijn gedraaid in hun standpunt. Waren ze eerst voorstander van het vrijgeven van de markt, nu vinden ze dat Europa er nog niet klaar voor is."

"Wat jarenlang is scheef gegroeid moet weer rechtgezet worden. Dit gebeurt in kleine stapjes. Dat zie je nu bij de rechtszaak bij transportbedrijf Van den Bosch in Erp. Die kwestie sleept al lang", legt Atema uit.

Van den Bosch

De rechtbank heeft eerder deze maand in een tussenvonnis bepaald dat Hongaarse chauffeurs niet in dienst waren bij Van den Bosch Transporten BV. De rechter van mening dat de Europese detacheringsrichtlijn van toepassing is op de betreffende Hongaarse chauffeurs, waardoor de Nederlandse basisarbeidsvoorwaarden volgens de rechter toegepast moeten worden. Het transportbedrijf is in beroep tegen dit tussenvonnis.

Gaat het de goede kant op met de Oost Europeanen? Atema: "Daar zie je op de weg misschien weinig van. Nog steeds staan er Oost Europese chauffeurs zondags op een parkeerplaats. Chauffeurs die worden uitgebuit. Toch merk ik dat het klimaat begint te veranderen."

Wat is er beter? "De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) controleert op cabotage. En er zitten Nederlandse transportondernemers in de cel voor mensenhandel. Dit probleem staat nu op de agenda van de politiek, ook op de Europese agenda."

Wat is er slechter? "Dat ze nu chauffeurs van buiten de Europese Unie halen."

Is er volgens Atema iets veranderd in de publieke opinie wat betreft de Oost Europese chauffeur? “Dat mensen de Oost Europese chauffeur niet als dader zien. Maar dat het probleem wordt veroorzaakt door de opdrachtgever. Die is verantwoordelijk. En dat er niet gezegd moet worden: ‘De Oost Europeanen zijn het probleem. Ze moeten het land worden uitgezet.’

Wat is er veranderd op het gebied van nepfirma’s die ervoor zorgen dat de buitenlandse chauffeur hier voor een appel en een ei werkt? Atema: “Dat het tegenwoordig goed op ons netvlies staat. Dat het harder aangepakt moet worden. De inspectie ziet het als speerpunt. Dat is goed.”

“Ook zijn de collega’s alerter. Ik weet van een kaderlid van ons dat hij naar een in zijn ogen nepfirma in Oost Europa belt. Hij rijdt er in 3 uur naartoe en belt aan. En krijgt te horen dat hij bij een Nederlands transportbedrijf moet zijn. Zo weet hij dat het om een nepfirma gaat”, zegt Atema niet zonder trots.

Hij begint namens FNV Bondgenoten komende zaterdag met een kaderklas ‘Gelijk werk, Gelijk loon’ in Utrecht. En hij staat namens de vakbond voor de klas om de deelnemers de ‘in’ en ‘outs’ bij te brengen.

Nijhof Wassink: cursus Engels

Algemeen directeur Albert Hendrikse van transportbedrijf Nijhof Wassink in Rijssen neemt uitgebreid de tijd om over de situatie van de bij hun werkende Oost Europese chauffeurs te praten. Bij hun werken 400 Polen. In totaal zijn er 1100 werknemers. Is de situatie voor de Oost Europese chauffeur in de loop van de jaren veranderd? Hendrikse: “Ook wij zijn wat jaren verder. Vroeger stonden de chauffeurs uit Oost Europa met bosjes bij ons voor de deur. Tegenwoordig moet je goed zoeken om een goede te vinden. De markt is dunner. Toch lukt het ons nog steeds. Omdat de taal dikwijls moeilijk was. De voertaal is Engels of Duits, zijn wij met een cursus Engels gestart.”

“Er wordt op een positieve manier naar ons gekeken omdat wij buitenlandse chauffeurs hebben, vind ik. Wij zijn zuinig op onze mensen. Of het nu gaat om de Nederlanders, of de Oost Europeanen.. Ze rijden allemaal in goed onderhouden materieel. Bovendien hebben wij nu het systeem: 2 weken weg, 1 week thuis. Achter het stuur zit vaak een jonge vent met een jong gezin. Dan is het niet goed om lang van huis te zijn.”

‘Die Polen’

“De Nederlandse chauffeurs gaan goed met hun buitenlandse collega’s om. Als iemand het over ‘Die Polen’ heeft. Dan word ik boos en zeg: ‘Het zijn je collega’s.’ Wij zijn met Oost Europeanen gaan werken omdat wij Oost Europese opdrachtgevers hebben. Dat gebeurde in 1990 al.”

“De lonen van de Oost Europese chauffeurs zijn lager dan die van de Nederlanders. Wij behandelen ze goed en behandelen ze volgens de Poolse normen. En betalen ze meer dan het daar gangbare salaris.”

Hoe is volgens Hendrikse de situatie over 10 jaar? “Dan zijn er nog steeds veel Oost Europese chauffeurs.”

Marcin: Ik hou van mijn werk

De Poolse chauffeur Marcin (25) werkt bij Nijhof Wassink. "Dat ik vrachtwagenchauffeur ben komt eigenlijk door de familietraditie. Mijn vader was vrachtwagenchauffeur, mijn broer en ik nu ook, Ik hou van mijn werk. En heb het naar mijn zin bij Nijhof Wassink"

"Ik heb de afgelopen jaren afwisselend in Nederland en Polen gewerkt. In Nederland vind ik het prettig werken vanwege de verschillende talen en bovenal omdat ik verschillende mensen ontmoet. Dat boeit mij."

"Eigenlijk vind ik het geen probleem om ook werk als chauffeur te vinden in Polen."

"Ik ken de berichten over Poolse chauffeurs die dronken achter het stuur zitten in Nederland. Dat beeld vind ik niet altijd terecht. Want mensen met een drankprobleem zijn er overal. Dat overkomt niet alleen Polen, maar ook Tsjechen en Nederlanders. En niet alleen bij vrachtwagenchauffeurs, maar ook bij de warehousing of elders."

Nico Mooij: Flexibel inzetbaar

“In principe is er de afgelopen jaren niet veel veranderd”, vertelt directeur Nico Mooij van Mooij Oost Europa Service in Milsbeek. “De vakbond zegt dat de Oost Europese chauffeur maar 5 euro per uur krijgt, maar dat is nooit zo geweest. Wij betalen altijd meer dan de Poolse normen. Het is inderdaad anno 2015 moeilijk om aan goede chauffeurs te komen. Dat heeft er ook mee te maken dat de Duitse markt open is voor Poolse chauffeurs.”

Hoe wordt er tegen zijn bedrijf aangekeken? Mooij: “Negatief door een bepaalde groep Nederlandse chauffeurs, leken en FNV Bondgenoten.” En door de opdrachtgevers? “Wat moeten die ervan zeggen? Anders moeten ze meer betalen”, benadrukt hij.

“Mensen denken dat je met buitenlandse chauffeurs veel geld verdient. Het gaat mij er vooral om dat ze flexibeler inzetbaar zijn dan hun Nederlandse collega’s. Ik hanteer ook het systeem van 2 weken werken en 1 week thuis.”

Bij Mooij werken Nederlandse charters. Hoe gaan die met de Oost Europeanen om? “Iedereen zit in eigen werk. Ze hebben geen moeite met elkaar. Ze zitten met elkaar in de kantine en drinken een biertje.”

“De buitenlandse chauffeurs zijn iets slordiger met het materieel dan de Nederlanders. Tegenwoordig rijden er ook chauffeurs uit de Ukraine voor mij.”

Dronken achter ‘t stuur

Dan komt het gesprek op het beeld dat veel Nederlanders hebben van Poolse chauffeurs die dronken achter het stuur op de Nederlandse snelweg rijden. Mooij: “Het was net als wij vroeger op de kermis. Bier drinken en opstootjes. Ze lopen in Oost Europa een generatie achter. Bovendien zijn er de laatste tijd minder chauffeurs. Dus komen de mannen met een minder goede opleiding en instelling naar ons land. Ik merk het nu bij de chauffeurs uit Ukraine. Die zijn goed opgeleid en vertonen een beter gedrag.”

Oegema Transport: Leerproces

Directeur Sibbele Oegema van Oegema Transport in Dedemsvaart heeft per toeval Oost Europese chauffeurs in dienst. “Wij hebben in 2013 een bedrijf overgenomen met 10 klanten in Tsjechië. Vandaar dat er Tsjechische chauffeurs in dienst zijn.“

“Als ik het puur zou doen omdat het goedkoper is dan Nederlandse chauffeurs. Dan moet ik mij op andere landen gaan richten”, verklaart de transportondernemer.

“Ik zie geen verandering in de manier waarop mensen naar mijn bedrijf kijken omdat er buitenlandse chauffeurs zijn. Ik breid ook in Nederland nog steeds uit met chauffeurs uit ons land. Natuurlijk zullen er mensen zijn die iets op te merken hebben, maar daar hoor ik zelf niets van.”

Bevallen de Tsjechische chauffeurs? “Het is een leerproces. Dan moet je soms ergens doorheen. Dat gebeurt ook als er een bedrijf in Culemborg wordt gestart.”

Nederlander en Tsjech samen

“De Nederlandse en Tsjechische chauffeurs komen elkaar in de kantine tegen. Bij een dubbele bemanning zetten wij ook wel eens een Nederlander met een Tsjech samen.”

“Het valt mij op dat de Tsjechische chauffeur strakker met de wet- en regelgeving omgaat dan de Nederlander. De Nederlander denkt sneller: ‘Het loopt wel los.’ Die zijn minder strikt.

“De Poolse en Tsjechische chauffeurs zijn nu al schaars. In de landen kort om Duitsland heen gaan de loonschalen sneller omhoog dan in de landen erachter. Het zal een poos duren voordat het kort bij elkaar zit.”

“Sommige Russische transportbedrijven nemen al Chinezen in dienst. Waar gaat dat naartoe?”

En Oegema zegt tenslotte: “Onze doelstelling is niet om naar 50 of 100 Tsjechische chauffeurs te gaan. Nu zijn er 400 mensen waarvan er 18 uit Tsjechië komen.”