Proefschrift: Goederenvervoer kan theoretisch duurzamer

DELFT - Het Nederlandse goederenvervoer kan duurzamer, goedkoper en efficiënter. Invoering van een hogere prijs op CO2-uitstoot in combinatie met een slimmere planning van overslagterminals helpt hierbij. Maar dit type maatregelen stuit op gevestigde belangen van allerlei partijen en veroorzaakt bijvoorbeeld hogere kosten voor vervoerders. Dit blijkt uit het NWO-onderzoek van Mo Zhang (TUD), waarop zij in augustus 2013 promoveerde.

Het goederenverkeer stoot broeikasgassen en fijnstof uit. Als dit soort emissies vermindert, is dat beter voor het milieu en scheelt dat de samenleving kosten. NWO-onderzoeker Zhang ontwikkelde een model waarmee het effect kan worden berekend van beleidsmaatregelen op de verschuiving van goederenstromen van meer naar minder milieuvriendelijke modaliteiten. Een voorbeeld hiervan is een beter netwerk van terminals, waarbij bijvoorbeeld de meest efficiënte locaties kunnen worden bepaald die in het netwerk kunnen dienen als multimodaal overslagpunt (waar weg- en spoortransport bijvoorbeeld samenkomen).

Draaien aan verschillende ‘vervoersnetwerk-knoppen’

Mo Zhang: ‘Het model kan grootschalige, multimodale netwerken met meerdere goederentypen en voor verschillende stakeholders simultaan beschrijven. Het kan gebruikt worden voor een integrale toetsing van aanpassingen aan het prijsbeleid, de infrastructuur en de servicenetwerken. Resultaten worden gevisualiseerd via een geografisch informatiesysteem, per vervoerswijze en per goederengroep, op netwerkschakels, overslagterminals, corridors, en ook op regionaal, nationaal, en op netwerkniveau.’

Extra kosten voor vervoerders

Uit proeven met het model blijkt dat een hogere prijs voor uitgestoten CO2 kan leiden tot lagere totale vervoerskosten, ondanks de extra kosten voor intermodale overslag. De extra overslagkosten worden gecompenseerd door een kostenbesparing als gevolg van het bundelen van vrachtstromen en intermodaal vervoer. Maar doordat deze kostenbesparing de geïnternaliseerde CO2-emissiekosten niet kan compenseren, zullen de totale operationele kosten voor vervoerders in zo’n geval wel enigszins toenemen.

Gevestigde belangen

Het sluiten van kleinere terminals zal in de praktijk niet snel gebeuren, stelt Zhang. Private (overslag)bedrijven en lokale overheden hebben belangen bij deze kleine terminals, die kunnen conflicteren met de doelstelling om totale netwerkkosten te minimaliseren. ‘En de hub-netwerkdiensten die ik heb getest, zijn te duur in vergelijking met traditioneel wegtransport of shuttlediensten voor de binnenvaart. In de toekomst zijn deze diensten alleen op lange termijn haalbaar, bij zeer grote verkeerstoename in het meest extreme vraagscenario.’

Hoe belangrijk is CO2?

Zhang concludeert dat er niet één enkel optimaal toekomstig goederenvervoernetwerk te ontwerpen is. Wel levert haar onderzoek een keur aan mogelijke netwerkontwerpen op. ‘Welke netwerkoplossing optimaal is, hangt af van de relatieve waarde die wordt gehecht aan CO2-emissies’, aldus Zhang.

Achtergrondinformatie

Het promotie-onderzoek ‘A Freight Transport Model for Integrated Network, Service, and Policy Design’ door Mo Zhang maakt deel uit van het programma ‘Towards a sustainable multimodal freight transport system for the Randstad’, een onderdeel van het NWO-programma Duurzame Bereikbaarheid van de Randstad. Promotor was prof. dr. ir. L.A. Tavasszy, copromotor was dr. B.W. Wiegemans.

Het volledige proefschrift is op de Delftste proefschriftensite te vinden.